Азим ҳожиев ўзбек тили сўз ясалиши


-дор аффикси ўрнида  -ли



Download 51,54 Kb.
Pdf ko'rish
bet70/109
Sana02.06.2023
Hajmi51,54 Kb.
#947764
1   ...   66   67   68   69   70   71   72   73   ...   109
Bog'liq
Azim Hojiyev. O\'zbek tili so\'z yasalishi tizimi

-дор
аффикси ўрнида 
-ли
аффиксини қўллаб 
бўлмайди. Агар 
-ли
аффикси билан ясалувчи сифат қўллана- 
диган бўлса, у ҳолда, 
-дор
аффиксига хос ортиқяик маъносини 
ифодалаш учун яна бошқа бирлик, шундай маънога эга бўлган 
сўз ҳам қўлланади. Қиёсланг: 
бўйдор — баланд бўйли, елкадор
— кенг елкали, пулдор — пули кўп, яғриндор
— 
кенг яғринли,
жундор
— 
жуни кўп
ва бошқалар.
Айни бир сўздан 
-ли
аффикси ёрдамида ясалган сўзлар 
умумистеъмолда, шунингдек, одций сўзлапгувда кенг қўл- 
лангани ҳолда, 
-дор
аффикси билан ясалган сўзлар услубнинг, 
нутқнинг бирор турига маълум даражада хосланган бўлади. 
Қиёсланг: 
жарангли
— 
жарангдор, вафоли —вафодор,
гўштли
— 
гўштдор, зотли
— 
зотдор, илмоқли
— 
илмоқдор,
савлатли
— 
савлатдор, самарали
— 
самарадор, унумли
— 
унумдор, ширали — ширадор.
Булардан 
-ли
аффикси ёрдамида 
ясалган сифатлар умумистеъмолга оид бўлгани учун нутқца 
кенг қўлланади, 
-дор
аффикси ёрдамида ясалувчи сифатлар 
эса услубнинг, нутқнинг бирон турига маълум даражада хос- 
ланганлиги сабабли, уларнинг қўлланиш доираси нисбатан 
чегараланган. Масалан: 
Вафоли дўст йўлга солар, вафосиз
„дўст“ йўлдан урар. (Мақол) Энди у Салиманинг илмоцли
саволларидан қандай қутулиш йўлини ўйларди. (М. Исмоилий)
Ашуланинг куйи, айтувчининг жарангли овози Йўлчининг
юрагига баҳор латофати каби тўқинди. (Ойбек) Комила
келишган, кўзлари жозибали, ақлли, латофатли, шўх эди.
( Ойбек) Бу ердаги отлар турли тусда ва турли бичимда бўлиб,

Download 51,54 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   66   67   68   69   70   71   72   73   ...   109




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish