Азим ҳожиев ўзбек тили сўз ясалиши



Download 51,54 Kb.
Pdf ko'rish
bet73/109
Sana02.06.2023
Hajmi51,54 Kb.
#947764
1   ...   69   70   71   72   73   74   75   76   ...   109
Bog'liq
Azim Hojiyev. O\'zbek tili so\'z yasalishi tizimi

манёврчандир. ( „Янги техника“ журн.)
-чан
аффикси ёрдамида бу типда ясалган сўзлар кўн змас. 
Лекин бунга қараб мазкур аффиксни маҳсулсиз аффикс деб 
бўлмайди. Унинг ёрдамида янги сифатлар ясалаётганини 
кузатиш мумкин: 
Хуллас, бугунги кунда истиқлол ва демо-
кратия... ўқувчиларнинг фикрчан, талабчан, ижодкорлиги каби
нуқталарда намоён бўлиши керак. ( ,ўзб. адаб. ва санъати“
газ.) ...котиба „буларнинг оғзи маҳкамроқми 'ишқилиб“, деган
маънода саволчан тикилди. (4. Обиджон) Одатда, ҳар куни
бу пайтда мириқиб ухлаб ётадиган, ҳозир эса иштиёқчан уйга
кириб-чиқиб юрган укамнинг ... хатти-ҳаракатиларида
болалигимни кўрдим. (Икром Искандар)
2. -в
аффиксли феъл шаклига қўшилиб, шу феъл англат- 
ган ҳаракат, ҳолатни бажаришга мойилликни, шундай белги- 
нинг кучлилигини билдирувчи сифат ясайди. Мисоллар: 
Башорат аввал Робияга, кейин менга юпатувчан... қарабқўйди.
(Ў. Ҳошимов) Ўйлайманки, келишувчанлик қилиб, таклиф
этилган ҳар қандай шартномага имзо чекаверишлари мумкин.
( ,Ҳалқ сўзи“ газ.) Иброҳим кечирувчан эди... .(Гулнора Раҳмон)
У бундай жасорат, бундай яшовчанликни қаердан оларкин? (М.
Исмоилий) Қонунга хилоф иш қилаётганларни бир қоқиштириб
қўйсак ёмон бўлмас, ўртоқ Мансуров,
— 
синовчан назар билан
унга тикилди Ғиёсиддин.
(77. 
Қодиров)
Ҳар иккала бандда келтирилган мисоллардан маълум 
бўлдики, 
-чан
аффикси шахс ёки предметнинг бирон иш, 
ҳаракат-ҳолат нуқтаи назаридан хусусиятини, яъни шундай 
белгисини билдиради. Мазмунидан иш, ҳаракат, ҳолат англа- 
шилиб турадиган отлар у қадар кўп эмас ва шундай маъноли 
отларнинг янги-янгилари пайдо бўлаётгани ҳам йўқ. Шу 
сабабли 
-чан
аффикси ёрдамида отлардан ясалган сифатлар 
ҳам у қадар кўп эмас, шунингдек, отлардан янги ясалаёт- 
ганлари ҳам саноқлидир. Лекин 

Download 51,54 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   69   70   71   72   73   74   75   76   ...   109




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish