Азим ҳожиев ўзбек тили сўз ясалиши

-лик
аффикси ёрдамида 
ясалиши умумий ва адабий меъёрга мос ҳисобланади. Саноқ- 
ли сўзларда учрайдиган 
-чилик
аффикси ёрдамидаги ясалиш 
кўпроқ оддий сўзлашувга хосдир. Масалан, 
новвойчилик
эмас, 
балки 
новвойлик
типидаги ясалиш адабий меъёр ҳисобланади. 
Фақат бир-икки сўздагина 
-чилик
аффикси ёрдамидаги 
ясалишни, умумий ҳолатдан истисно тарзида, асосий 
вариант ҳисоблаш мумкин бўлади: 
косиблик
эмас, 
косиб-
чилик
асосий вариантдир. Баъзи сўзларда ҳам икки вариант- 
нинг қўлланаётганини кузатамиз: 
Миркарим болалик чоғидаёқ
савдогарликка ўрганди, гилам навларини ажратадиган бўлди.
(77. 
Турсун)
— Марғилонга нима юмуш билан келган эдингиз?
— Савдогарчилик билан, тақсир. (А. Ҳодирий)
100
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Ҳар бир иш ўз вақтида ярашади, лекин ўшанда ҳам дўконга
эрта бориб, кеч қайтаман. Савдогарчиликнинг тамоили шу... .
(Ойбек) Мардикорлик, ҳаммоллик, қоровуллик, хизматкорлик...
ҳаммаси қўлимдан келади. (Б. Раҳмонов) Уўз умрида ўн йиллаб
мардикорчилик, ўн йиллаб ҳаммолчилик ... билан тирикчилик
қилган эди. (Ойбек) Ҳайкалтарошлик ва меъморчилик
институти. ( „Тошкент оқш. “ газ.) Лоҳурдаги Шоҳи Қалъа
тарихий-меъморлик мажмуини... . ( „Ўзб. адаб. ва санъати“
газ.) ...зардўзлик, кулолчилик, наққошлик, мискарлик сингари
тўгараклар ишлаб турибди. ( ,Ҳалқ сўзи “ газ.)
Бундай сўзлар- 
нинг айримларидан (жумладан, 
савдогарлик — савдогарчилик,
боғдорлик — боғдорчилик
сўзларидан) 
-чилик
аффикси билан 
ясалувчиси асосий вариантга айланяпти.
Айрим сўзларнинг ўзида маълум бир белги билан харак- 
терланувчи иш, хатти-ҳаракат, қилмиш ифодаланади. Мас., 
жиноят
сўзи. Шу сабабли уларга