"Axborot kommunikatsion texnalogiyalari va iqtisod" kafedrasi maxsus fan o’qituvchisi o’sarova Gulruh Samatovnaning

Stantsiya - axborot uzatish va kabul kilish bilan boilik vazifalarni bajaruvchi apparatura. Abonent va stantsiya majmuini abonent tizimi deb atash kabul kilingan.
Shaxsiy komp'yuterlar fan va texnika, ishlab chikarishning turli tarmoklarida kullash amaliyoti shuni kursatdiki, xisoblash texnikasini tatbik kilishda aloxida ShK emas, balki lokal xisoblash tarmoklari kuprok samara beradi.
tar kanday kommunikatsiya tarmoii albatta kuyidagi asosiy komponentlarni: uzatish (peredatchik), xabar, uzatish vositasi, kabul kilish (priyomnik)ni uz ichiga oladi. tar kanday komp'yuter tarmoiining asosiy vazifasi foydalanuvchiga axborot va xisoblash resurslarini takdim etishdir. Shu nuktai nazardan lokal xisoblash tarmoiini serverlar va ishchi stantsiyalar majmui deb karash mumkin.
Server - tarmokka ulangan va undan foydalanuvchilarga ma'lum xizmatlar kursatuvchi komp'yuter.
Serverlar ma'lumotlarni saklashi, ma'lumotlar bazasini boshkarishi, masalalarni masofadan kayta ishlashi, masalalarni bosib chikarishi va boshka bir kator vazifalarni bajarishi mumkin. Ishchi stantsiya - tarmokka ulangan shaxsiy komp'yuter, foydalanuvchi shu orkali axborot resurslariga kirib boradi.
Tarmokning ishchi stantsiyasi xam tarmok, xam lokal rejimida ishlaydi. U shaxsiy operatsion tizim (MS-DOS, Windows va xokazo) bilan ta'minlangan amaliy vazifalarni xal etish uchun foydalanuvchini barcha zarur vositalar bilan ta'minlaydi. Server turlaridan biri - fayl-serverga (File Server) aloxida e'tibor berish kerak.
Fayl-server tarmokdan foydalanuvchilarning ma'lumotlarini saklaydi va ularning ushbu ma'lumotlarga kirishini ta'minlaydi. Bu komp'yuter katta xajmdagi tezkor xotiraga, katta xajmdagi kattik diskka ega.
U maxsus operatsion tizim boshkaruvi ostida ishlaydi. Fayl-server kuyidagi vazifalarni bajaradi: ma'lumotlarni saklash, ma'lumotlarni arxivlash, ma'lumotlar uzgarishini sinxronlash, ma'lumotlarni uzatish.
Kupgina vazifalarni bajarishda bitta fayl-serverdan foydalanish kamlik kiladi. Bu paytda tarmokka bir kancha fayl-serverlar kushilishi mumkin.
Tarmokdagi kurilmalarning uzaro alokasini boshkarish
Axborot tizimlari komp'yuter tarmoklari bazasida yaratilgan, u kuyidagi vazifalar echimini xal etadi: ma'lumotlarni saklash, kayta ishlash, foydalanuvchining ularga kirishini ta'minlash va ma'lumotlarni kayta ishlash natijasini uzatish.
Markazlashgan kayta ishlash tizimida bu vazifalarni markaziy EtM (Mainframe, Host) bajaradi. Komp'yuter tarmoklari ma'lumotlarni kayta taksimlab, kayta ishlashni amalga oshiradi. Bu xolatda ma'lumotlarni kayta ishlash ikki ob'ekt: mijoz va server urtasida taksimlanadi. Mijoz (klient) - vazifa, ishchi stantsiya yoki komp'yuter tarmoiidan foydalanuvchi. Mijoz ma'lumotlarni kayta ishlash jarayonida kiyin ishlarni bajarishi, faylni ukishi, ma'lumotlar bazasida axborot izlash uchun serverga surov junatishi mumkin.
Ilgaritdan belgilangan server mijozdan tushgan surovni bajaradi. Server xamma foydalanadigan ma'lumotlarni saklaydi ushbu ma'lumotlarga kirishni tashkil etadi va mijozga ma'lumotlarni beradi.
Mijoz olingan ma'lumotlarni kayta ishlaydi va kayta ishlangan natijalarni foydalanuvchiga kulay kurinishda takdim etadi. Bunday tizimlar uchun mijoz-server yoki mijoz-server arxitekturasi atamasi kabul kilingan.
Mijoz-server arxitekturasidan bir darajali lokal xisoblash tarmoiida, shuningdek ajratilgan serverli tarmokda foydalanish mumkin.