Avtomobil indd

6.1- jadval
Avtomobillarda ishlatiladigan plastik surkov moylarining
asosiy turlarining tavsifi
Moy
Rangi
K
on
si
st
en
t-
lik
 k
la
ss
i
T
av
si
ya
 
et
il
ga
n 
is
h 
ha
ro
ra
ti
, °
C
K
ol
lo
id
 
tu
rg
‘u
n
lig
i
B
ug
‘l
an
uv
-
ch
an
lig
i
Su
v 
ta
’s
ir
ig
a 
ch
id
am
lil
ig
i
M
oy
la
sh
 
xu
su
si
ya
ti
O
‘z
ar
o 
al
m
as
hi
-
nu
vc
hi
si
Solidol C
Och sariq 
r a n g d a n 
to‘q jigar-
ranggacha
2
–20–65
5
3
4
3
Litol–24
Press-
solidol
Och sariq 
r a n g d a n 
to‘q jigar-
ranggacha
1
–30–50
4
3
4
3
Fiol–1
6. 1- jadvalning davomi
Gra

tli
K u mu s h -
simon yal-
tiraydigan 
qora rang
2
–20–60
5
4
3
4
ЛСС
–15 
ШРУС
–4
ЦИАТИМ
–
2001
Sariq rang-
dan 
och 
jigarrang-
gacha
2
–60–90
1
2
3
4
Fiol–1
1–13
Och 
sa-
riqdan to‘q 
sariqqacha
3
–20–100
2
3
1
3
Litol–24
Litol–24
Jigarrang
3
–40–120
4
4
4
3
ЛСС
–15
Fiol–1
Jigarrang
1
–40–120
2
3
4
3
Litol–24
ЛСС
–15
Oq
2
–40–130
3
4
4
3
Litol–24
ШРБ
–4
Jigarrang-
dan 
to‘q 
jigarrang-
gac ha
2
–40–130
4
4
4
4
ШРУС
–4 
Litol–24
ШРУС
–4
K u mu s h -
simon yal-
tiraydigan 
qora rang
2
–40–120
4
4
5
5
ШРУС
–4 
Litol–24
ВТВ
–1
Oq
2
–40–40
5
3
5
2
ЛСС
–15
Uniol–1
Jigarrang
2
–30–150
5
5
4
4
ШРБ
–4
ШРУ
–4
№
158
Ko‘k
2
–30–100
3
5
2
3
ШРУС
–4
Keyingi yillarda respublikamizda Starplex EP plastik surkov 
moyi ishlab chiqarilmoqda. Starplex EP plastik surkov moyi 
bu yuqori molekulali plastik moy bo‘lib, keng haroratlar 
diapazonida sharikli va rolikli podshipniklarni moylash 
uchun ishlatiladi. Ushbu plastik surkov moyi Texaco firmasi 
texnologiyasi bo‘yicha mineral asosli moy va termik turg‘un 
litiyli sovun kompleksi asosida ishlab chiqarilgan bo‘lib, 
tarkibida qo‘rg‘oshin mavjud emas. Yuqoridagi qo‘shimchalar 

---

190
191
quyilishga qarshi xususiyatlarini samarali yaxshilaydi va 
ekstremal ekspluatatsiya sharoitlarida moylashni ta’minlaydi. 
Starplex EP
 
ishchi haroratining
 
har xil oraliqlarida yeyilishni 
samarali himoya qilishni ta’minlaydi. Yuqori yuklamada 
ishlaydigan 
kontaktdagi 
sirtlarning 
ishqalanishini 
va 
yeyilishini yaxshi ilashishi va moylovchi plyonkaning yuqori 
musathkamligi hisobiga kamaytiradi. Starplex EP
 
og‘ir 
muhitlarda ishlatilganida, yuqori namlik, agressiv atmosfera, 
sovuq yoki issiq suvda ham zang lashdan samarali himoya 
qiladi. Bu plastik surkov moyi ishqalanuvchi sirtlarni suv, 
iflosliklar, chang va boshqalarning kirishidan samarali himoya 
qiladi hamda mexanik turg‘unligi tufayli qattiq tebranuvchi 
tamoqlarni moylash uchun ishlatish mumkin. 
Starplex EP
 
plastik surkov moyi yuqori termik va mexanik 
yuklamalarda ishlaydigan tarmoq, detallar va mexanizmlarni 
moylashda ishlatiladi. Starplex EP
 
almashtirish muddati 
uzaytirilgan yoki umuman almashtirilmaydigan avtomobillar 
g‘ildiraklarining va generatorlarining podshipniklarini, ilashish 
muftasining siqish podshipniklarini, tormoz silindrlarida, 
shamollatgich podshipniklarini va boshqalarni moylashda 
ishlatiladi (6. 2-jadval). 
6.2-jadval
STARPLEX EP plastik surkov moyini tavsifi
NLGI sin

Metodi 
1
2
3
Rangi 
–
Yashil 
Yashil Jigarrang 
Teksturasi 
Tekis 
Sovun turi
Litiyli kompleks
Quyuqlashtirgich miqdori, % DIN 51 814
7–10
10–12
20
Penetratsiya, mm/10
ISO 2137
310–340 265–295 220–250
Tomchi tomish harorati, °C
ISO 2176
>250
>250
>250
Bazaviy moy turi
Mineral 
Kinematik qovushoqligi BM, 
40°C, mm
2
/s
DIN 51 562
185
185
115
Kinematik qovushoqligi BM, 
100°C, mm
2
/s
DIN 51 562
13,5
13,5
-
Mis plastinkadagi zang, 24s, 
100°C
DIN 51 811
18
18
1
Keyingi yillarda xorijiy mamlakatlarning bir qator firmalari 
tomonidan ishlab chiqarilayotgan plastik surkov moylaridan 
respublikamizdagi avtomobil xo‘jaliklarida foydalanilmoqda. 
Shuning uchun asosiy plastik surkov moylarining xorijiy 
firmalar tomonidan ishlab chiqarilgan moylar bilan o‘zaro 
almashinishini belgilash ham muhimdir (6.3-jadval). 
6.3- jadval
Mamlakatimizda va xorijda ishlab chiqariladigan
plastik surkov moylarining ozaro almashinishi
Mam-
lakatimizda 
ishlab chiqari-
ladigan moylar
Xorijiy 

rmalar tomonidan ishlab chiqariladigan moylar
Shell
Mobil
BP
Esso
Solidol C
Uneda 2, 3 
Lirona 3
Mobilgrease
AA 
№
2,
Greasrex D60
Energrease
C2, C3; En-
ergrease GP2, 
GP3
Chassis XX, 
Cazar K2
Press-solidol
Uneda 1, 
Retinax 
С
Mobilgrease 
AA 
№
1
Energrease C1,
CA Chassis
L, H,
Cazar K1
Gra

tli 
УСса
Barbatia
2, 3, 4
Graphited 
№
3
Energrease 
C2G, C36
Van Estan 2
ЦИАТИМ
–201
Aeroshell, 
Grease 6
Mobilgrease 
BRB Zero
–
Beacon 325
1–13. 
ЯНЗ
–2
Nerita 2, 3 
Retinax H
Mobilgrease 
BRB 
№
3
Energrease 
№
2, 
№
3
Andok M275, 
Andok 
В
Litol–24
Retinax A,
Alvania 3, 
R3
Mobilgrease 22
Mobilgrease
BRB
Energrease L2,
Multipurpose 
Beacon 3, 
Unirex 3
Fiol–1
Alvania 1
Mobilux 1
Energrease L2 Multi-Purpose
So‘nggi yillarda Mannol firmasi tomonidan ishlab chiqarilgan 
Universal Mehrzweckfett MP2, Universalfett multi-mos2 EP–
2, Fliesfett Li-EP 00/000 va Hochtemperatur-fett LC2 markali 
surkov moylaridan ham keng foydalanilmoqda. 

---

192
193
Plastik surkov moylarini pasport ma’lumotlari bo‘yicha 
ekspluatatsion baholash ham xuddi suyuq moylarni baholash 
kabi amalga oshiriladi. Baholash bo‘yicha xulosada moyning 
maksimal ish harorati va ishqalanuvchi tarmoqlardagi moyning 
ruxsat etilgan qizish harorati aniqlanadi va moyga suv ta’siri 
baholanadi. 
Nazorat savollari:
1. Qanday moylar plastik surkov moylari deyiladi?
2. Plastik surkov moylarining tarkibiga nimalar kiradi?
3. Surkov moylari qanday tarmoqlarda ishlatiladi?
4. Plastik surkov moylarining qanday turlarini bilasiz?
5. Moyning mexanik xususiyati qanday ko‘rsatkichlar asosida 
baholanadi?
6. Plastik surkov moylari qanday sifat ko‘rsatkichlariga ega bo‘lishi 
lozim?
7. Moy penetratsiyasi deganda nimani tushunasiz va u qanday 
aniqlanadi?
8. Moyning tomchilab tushish harorati qanday aniqlanadi?
VII BOB.
AVTOMOBIL UCHUN MAXSUS
SUYUQLIKLAR
Avtomobillarda quyidagi maxsus suyuqliklar ishlatiladi: 
past haroratda muzlaydigan sovituvchi suyuqliklar; tormoz, 
amortizator suyuqliklari; ko‘tarish mexanizmlari suyuqliklari 
va boshqalar. 
7. 1.