Avtomobil indd

antifriksion moylar 
deyiladi. Metall buyumlarni korroziyadan 
saqlash (saqlashda, ta shishda va hokazo) uchun ishlab 
chiqariladigan moylar 
konservatsion
(himoya) 
moylar
deyiladi. 
Texnikada asosiy vazifasi detallar orasidagi tirqishlarni 
zichlashdan iborat bo‘lgan zichlash moylaridan ham keng 
ko‘lamda foydalanilmoqda. 
Antifriksion moylar eng ko‘p tarqalgan bo‘lib, sirpanib 
ishqalanishdagi tutashma detallarining yeyilishini kamaytirish 
uchun ishlatiladi. 
Antifriksion moylar dastlab suyuq moyning oqib ketishini 
germetiklash qiyin bo‘lgan va tashqi muhitdan suv, chang, 
qum va boshqa korrozion va abraziv materiallar kirishi 
ehtimoli bo‘lgan tarmoqlarda (g‘ildiraklar podshipniklari, turli 
uzatmalar sharnirlari va boshqalar) qo‘llanila boshlangan. 
Tarmoqlar plastik moy yordamida moylanganida, tarmoqning 
ish jarayonida moy o‘z o‘rnidan siljimaydi, moy turi to‘g‘ri 
tanlanganida ish paytida hosil bo‘ladigan inersion kuchlar 
ta’sirida sochilib ketmaydi va o‘z-o‘zidan mexanizmdan oqib 
ketmaydi. Natijada tarmoq uzoq vaqt moylash materiali bilan 
ta’minlangan hisoblanadi. 
O‘z navbatida, antifriksion moylar indekslar bilan bel-
gilanadigan kichik guruhlarga bo‘linadi: Ñ – umumiy ishlar 
uchun mo‘ljallangan; O – yuqori haroratlarda ishlatiladigan 
(110°C gacha); M – ko‘p maqsadlarda ishlatiladigan (minus 
30°C dan +130°C haroratda) hamda o‘ta nam sharoitda ham 

---

180
181
ishlay oladigan; Æ – issiqlik ta’siriga chidamli (150°C va 
undan yuqori haroratlarga chidamli); X – sovuqqa chidamli 
(minus 40°C dan past haroratlarga ham chidamli). 
Konservatsion yoki himoya moylari 
Ç
harfi bilan belgilanadi. 
Ular mexanizmlarni saqlash va ishlatish vaqtida metall sirtlarini 
korroziyalanishdan saqlash uchun surtiladi. 
Tekshirishlar shuni ko‘rsatadiki, surkov moylari o‘z xu-
susiyatlarini sezilarli darajada yo‘qotmagan holda uzoq 
vaqt ishlashi mumkin. Bugungi kunda asosan mukammal 
ta’mirgacha yoki ma’lum miqdordagi yo‘lni (20–30 ming km) 
bosib o‘tgunga qadar almash tirish talab etilmaydigan agregatlar 
yaratilmoqda. 
Plastik surkov moylari har xil sharoitlarda ishonchli ishlashi 
uchun quyidagi sifat ko‘rsatkichlariga ega bo‘lishi lozim:
– yuqori chidamlilik chegarasiga ega bo‘lishi va qiya 
tekisliklarda, harakatdagi va qiyin zichlanadigan ishqalanish 
tarmoqlarida ushlanib turilishi, ya’ni oqib ketmasligi lozim;
– ma’lum harorat chegaralarida o‘z xususiyatlarini saqlashi, 
ya’ni ma’lum tomchilab oqish haroratiga ega bo‘lishi kerak;
– bir jinsli bo‘lishi, ya’ni tarkibida erimay qolgan qismlar, 
abraziv aralashmalar va suv bo‘lmasligi, yaxshi barqarorlikka 
ega bo‘lishi, ya’ni qatlamlanmasligi lozim.