Avtomobil indd

AVTOMOBIL PLASTIK 
SURKOV MOYLARI
6.1.
 Plastik surkov moylarining umumiy xususiyatlari
Plastik surkov moylari avtomobillarning, asosan, germetik 
ber ki tilmagan (karterlar ichiga joylashtirilmagan) ishqalanib 
ishlaydigan tarmoqlarini moylash uchun ishlatiladi. Bunday 
moylar 
antifriksion surkov moylari
deb ataladi. 
Plastik surkov moylarida suyuq va qattiq moylash materiallari-
ning xususiyatlari mujassam etilgan. Plastik moylar panjara 
(karkas) ko‘rinishdagi tuzilishga ega bo‘lib, u quyultiruvchining 
qattiq zarrachalari (dispers faza) va shu panjara ichiga kiritilgan 
suyuq moylar (dispersli muhit)dan tashkil topgan. Yuklanishlar 
ta’sirida karkas buziladi va moy suyuqlik holatida ishlaydi, 
yuklanish olingach panjara yana tiklanib, moy yana qattiq jism 
shakliga o‘tadi. Bu plastik moylarning asosiy xususiyatidir. 
Plastik surkov moylari tarkibiga moy (asos) (80–90%), 
quyultirgich (sovun) (10–20%), qattiq uglevodorodlar, bir 
jinsliligini saqlash maqsadida qo‘shilgan stabilizator, ba’zan 
to‘ldirgich (ma salan, grafit) kiruvchi murakkab birikmalardir. 
Plastik surkov mo yining asosiy xususiyatlarini unga 
qo‘shiladigan sovunli va sovunmas quyultirgichlar belgilaydi. 
Sovunli quyultirgichlar moyli kislotalarning tabiiy yoki 
sun’iy tuzlaridan iborat bo‘lib, ulardan ko‘proq kalsiyli, litiyli, 
natriyli, bariyli, aluminiyli, ruxli, qo‘rg‘oshinli va boshqalar 
ishlatiladi. Bu quyultirgichlar bilan tayyorlangan surkov 
moylari o‘rta va yuqori haroratlarda ishlatishga yaroqli bo‘ladi. 
Sovunmas quyultirgichlar (qattiq uglevodorodlar – 
parafinlar, serezinlar va boshqalar) asosida tayyorlangan 
surkov moylari namlikka chidamli bo‘lishi bilan birga, faqat 
past haroratlarda ishlatishga yaroqlidir. 
Plastik surkov moylari ishqalanayotgan sirtlarga agressiv 
suyuqliklar, bug‘lar, abraziv materiallar (chang, ifloslik va 
boshqalar)ni kirishiga to‘sqinlik qilib u sirtlarning yeyilishini 
kamaytiradi. Antifriksion xususiyatlarga ega bo‘lishi tufayli, 
moylar ishqalanishga sarflanadagan energiyani kamaytiradi, 
mexanizm va mashinalar dagi ishqalanishga sarflanayotgan 
quvvatni tejashga imkon beradi. 
6. 2.