Avtomobil indd

tomchilab tushish harorati
 
deyiladi. 
Tomchilab tushish harorati qiymatiga ko‘ra surkov 
moylari qiyin suyuqlanadigan (Ëèòîë–24, ßÌÇ–2, ¹
 
158, 
ÖÈÀÒÈÌ–201 va boshqalar), o‘rtacha suyuqlanadigan 
6. 2- rasm. 
Plastik surkov 
moyining tomchilab
tushish haroratini
aniqlash asbobi.

---

182
183
(solidollar va ÓÑñ–À), oson suyuqlanadigan (PBK va BTB–1 
himoya surkov moylari) xillarga bo‘linadi. 
Surkov moylari tarmoqlardan oqib ketmasligi uchun ularni 
tomchilab tushish haroratidan past haroratlarda ishlatish 
tavsiya etiladi. Ish jarayonida surkov moyi qizishi mumkin 
bo‘lgan eng yuqori harorat oson suyuqlanadigan (tomchilab 
tushish harorati 65°C gacha) surkov moylari uchun tomchilab 
tushish haroratidan kamida 10°C (boshqa moylar uchun 15°C) 
past bo‘lishi zarur. 
6.4. 
Surkov moylarining bug‘lanuvchanligi,
kolloid, mexanik va kimyoviy turg‘unligi
Surkov moylarini saqlashda va ishlatishda moy tarkibidagi 
tarkibiy qismlarning bug‘lanishi va moyning kolloid turg‘unligi 
yetarli darajada yuqori bo‘lmaganligi tufayli o‘z-o‘zidan 
parchalanishi oqibatida moy o‘z xususiyatlarini o‘zgartiradi. 
Bu ikki jara yon moydagi quyultirgich konsentratsiyasining 
ortishiga olib keladi. Buning natijasida moyning bir jinsliligi 
buziladi, moyda mo‘rtlik xususiyati paydo bo‘lgunga qadar uning 
plastikligi pasayadi va sirtlardagi moy qatlamlarida yoriqlar 
paydo bo‘ladi. Shuning uchun moyni bug‘lanuvchanlik va 
kolloid turg‘unligi nuqtayi nazaridan baholash zarur hisoblanadi. 
Bug‘lanuvchanlik 79341–74- sonli Davlat standarti asosida, 
kolloid turg‘unlik esa KCA rusumli jihoz yordamida 7142–74- 
sonli Davlat standarti asosida aniqlanadi. Har ikki holatda ham 
natija sinov uchun olingan surkov moyiga nisbatan bug‘lanish 
yoki parchalanish natijasida ajralgan moyning foiz hisobidagi 
ulushi ko‘rinishida ifodalanadi. 
Plastik surkov moylarining muhim xususiyati ularning 
mexanik ta’sir ostida o‘z xususiyatlarini juda ham o‘zgartirib 
yuborishi va mexanik ta’sir barham topganidan so‘ng o‘z 
xususiyatlarini qisman, ba’zan esa to‘la tiklashidir. Moyning 
bu xususiyati ba’zan