Avtomobil indd

Surkov moylarining turg‘unligi.
Surkov moylari o‘z 
xususiyatlarini bir qator omillar ta’sirida, birinchi navbatda, 
haroratning keskin ortishi va moy miqdorining kamayishi 
ta’sirida qisman yoki butunlay yo‘qotishi mumkin. 
Tomchilab tushish harorati.
Bu ko‘rsatkich surkov moyining 
harorat o‘zgarishiga bardosh berish ko‘rsatkichi hisoblanadi. 
Konsistent moylar saqlash va ishlatish sharoitida plastik material 
ko‘ rinishida bo‘lishi lozim. Uni suyuq holatga o‘tishiga asosiy 
sabablardan biri uning me’yordan ortiq qizishidir. Shuning 
uchun ixtiyoriy surkov moyining muhim sifat ko‘rsatkichi 
quyultirgich asosida hosil qilingan kristall karkasning katta 
miqdorda yemirilishi natijasida surkov moyi oquvchanlik 
xususiyatiga ega bo‘lib qoladigan harorat hisoblanadi. Surkov 
moylarining plastik holatdan suyuq ho latga o‘tish haroratini 
shartli ravishda 
tomchi lab tushish 
harorati
 
deyiladi. U labora toriya 
sha-roitlarida aniqlanadi. Maxsus 
asbobda istalgan moyning harorati 
belgilangan darajaga yetganda bi-
rinchi tomchisi tushadi. Plastik 
surkov moyining tomchilab tushish 
harorati maxsus asbob yordamida 
aniqlanadi (6. 2- rasm). Asbobning 
asosiy detali simob zoldirli mo no-
metr 
1 
bo‘lib, uning pastki qismiga 
metall gilza 
5 
biriktirib qo‘yilgan. 
Gilzaning ostki qismiga kalibr-
langan teshikchali shisha kosacha 
6 
o‘rnatilgan. Moyning tomchilab 
tu shish haroratini aniqlash uchun 
shisha kosacha chiqarib olinib, tek-
shirilishi lozim bo‘l gan moy bilan 
to‘ldiriladi va o‘z o‘rniga mah-
kamlanadi. Shundan so‘ng shisha 
mufta 
3 
bo‘g‘izi tiqin 
2 
yorda-
mida zichlab berkitiladi. Mufta 
3 
asbob bilan birgalikda suv yoki 
glitserin bilan to‘ldirilgan stakan 
4
ga bo tiriladi. Sta kan dagi suyuqlik 
gaz gorelkasi yor da mi da (oson suyuqla nadigan moylarni 
tekshirishda 30°C gacha, o‘rtacha suyuqlanadigan moylarni 
tekshirishda 60°C gacha, natriyli va litiyli moylarni tekshirishda 
mos ravishda 110°C va 150°C gacha) isitiladi. Isitish paytida 
shisha kosachadagi surkov moyining kalibrli teshikcha orqali 
oqib tushgan birinchi tomchi sining oqib tushish harorati 
manometr yordamida aniqlanadi va u