Август 2020 10-қисм

Август 2020 10-қисм
Тошкент
and teaching materials play an important role.
Bibliography
1. State standard of the system of continuing education of the Republic of Uzbekistan // Public 
education. 4/2013. -Á. 5-6
2. Tomplison B. Humanizing the Coursebook. / In: Methodology and Material Design in 
Language Teaching: Current Perceptions and Practice and their Implications Ed. W.A. Renandya. 
-Singapore: SEAMEO Regional Language Centre, 2003. -P.13
3. Common European Framework of Reference for Languages: Learning. Teaching. The 
Council of Europe. - Strasbourg, 1996. The final draft was published in 2001. -P.3

---

313
Август 2020 10-қисм
Тошкент
BIOLOGIYA DARSLARIGA QO‘YILADIGAN ZAMONAVIY TALABLAR
 Umarova Muhabbat Adxamovna
Farg‘ona shahar 41-AFCHODIM
biologiya fani o‘qituvchisi
Tel:[phone]
e-mail:[e-mail]
Annotatsiya: 
ushbu maqolada xalqaro baholash dasturlari(PISA,TIMSS,PIRLS) ga 
o‘quvchilarni tayyorlash borasida e’tibor berilishi zarur bo‘lgan jihatlar, tabiiy fanlarga qo‘yilgan 
muhim talablar haqida bayon etilgan. 
Kalit so‘zlar: 
xalqaro baholash, pISA, pIRLS, TIMSS, kompetensiya
Maktabda olingan bilim insonni kelgusi hayot yo‘lini belgilaydi. Ko‘pchilik bilimni baho 
bilan o‘lchaydi. Ammo shuni aytish kerakki, baho bilimni belgilovchi aniq mezon emas. U 
o‘quvchilarni faollikka undovchi, rag‘batlantiruvchi vosita xolos. Har bir o‘qituvchining o‘z 
ish usuli, baholash metodi bor. Qaysidir o‘qituvchi uchun baho bu-rag‘bat, yoki o‘quvchini 45 
daqiqa ushlab turish vositasi. Shundanmi bir sinfdan ikkinchi sinfga o‘tgan bolaning bahosida
keskin o‘zgarish yaqqol nomoyon bo‘ladi. Yana pedogoglar orasida bahoni nisbatan yuqoriroq 
qo‘yuvchi,yoki o‘quvchining bilim darajasi talabga javob bersada,”5” ni tejaydiganlari bor. Bu 
usullarning qaysi biri to‘g‘riligi esa doimo bahstalab mavzu bo‘lib kelgan. O‘quvchilarning bilim 
va malakasini umumiy ravishda tahlil qilish mamlakatdagi ta’lim sifati darajasini belgilaydi. Shu 
maqsadda o‘quv yili davomida har bir ta’lim muassasasida ichki va tashqi monitoring o‘tkazilib, 
o‘qituvchilarni salohiyati va o‘quvchilarning o‘zlashtirish darajasi belgilanadi. Xalq Ta’lim 
vazirligi tashabbusi bilan umumiy o‘rta ta’lim maktabi o‘quvchilarini bilimini baholash bo‘yicha
xalqaro dasturlarni amaliyotga joriy etish maqsadida ilk qadamlar tashlandi. O‘quvchilar bilimini 
xalqaro talablarga yetkazish,unga mosligini o‘rganib borish maqsadida pISA, TIMSS, pIRLS kabi 
baholash dasturlarini keng qo‘llash rejalashtirildi. Ushbu baholash tizimlari 15 yoshli o‘quvchi 
yoshlarni o‘qish savodxonligi,matematik savodxonlik va tabiiy fanlar bo‘yicha savodxonlik 
darajalarini turli test ko‘rinishida baholash bilan birga, o‘quvchilarni ijodiy va tanqidiy fikrlashga 
undaydi, olgan bilimlarini xayotda qo‘llay bila olish qobiliyatini rivojlantiradi, bu ko‘nikmalarni 
xosil qilishga undaydi. 2000-2015 yillar oralig‘ida o‘tkazilgan tadqiqot natijalaridan shuni bilish 
mumkinki, bugungi kunda Sharqiy - Osiyoda Xitoy, koreya, Singapur, Yaponiya, Yevropada 
Finlandiya, Estoniya, Shvetsariya, polsha va Niderlandiya kabi mamlakatlarning o‘rta ta’lim 
tizimi yaxshi rivojlangan bo‘lib, bizdan ushbu davlatlarning ta’lim tizimidagi ijobiy tomonlarni 
taxlil qilishni va qiyoslashni, o‘rganishni davrni o‘zi taqazo etmoqda. 2021-yildan boshlab ushbu 
xalqaro baholash dasturlarida ishtirok etuvchi O‘zbekistonda maktablar o‘quvchi yoshlarni katta 
hayotga o‘qishga munosib tayyorlay olyaptimi? Darxaqiqat savol tug‘iladi: ushbu davlatlarni 
xalqaro baholash dasturi orqali yuqori natijalarga erishishiga asosiy sabab nimada? O‘qitilish 
tizimiga e’tibor beradigan bo‘lsak, maktablardagi hozirgi o‘qitilayotgan tizimni hisobga olgan 
holda ayrim kamchiliklarga e’tibor berish, ularni bartaraf etish va matematika, ona tili va tabiiy 
fanlar kesimida zarur choralarni ko‘rish talab etiladi.Jumladan:
-jahondagi nufuzli ta’lim va ilmiy markazlar, xalqaro hamda xorijiy tashkilotlarning xalqaro 
baholash tizimida erishgan yutuqlarini o‘rganib, ilg‘or tajribasini maktablarda joriy etish;
-ona tili,matematika va tabiiy fanlar yo‘nalishida PISA testlari ba’zasini yaratish.Xozirda mavjud
ommaviy tarqalayotgan,ko‘r-ko‘rona tuzilgan” pISA “testlari bilan emas, haqiqiy o‘quvchilarni 
kreativ fikrlashga chorlovchi testlar majmuasini tashkillash;
-fanlarni integratsiya qilish;
-xalqaro baholash dasturlari doirasida o‘qituvchilar uchun qo‘shimcha qo‘llanma, adabiyotlar 
yaratish va bu asosida maktablarda darslarni tashkillash va qo‘shimcha to‘garaklar o‘tkazish;
-ona tili,matematika,tabiiy fanlar o‘qituvchilariga xalqaro baholash dasturlariga tayyorlashga 
ko‘mak beradigan darslar uchun yangi metodlarni o‘ylab topish va amaliyotga tavsiya etish;
-maktablarda ona tili ,matematika va tabiiy fanlar o‘qituvchilariga xalqaro baholash dasturiga 
tayyorgarlik ko‘rish va o‘z ustida ishlash uchun qo‘shimcha shart sharoitlar yaratish;
-yuqori sinflar 10-11 sinflarda yangi 2020-2021 o‘quv yilidan boshlab kimyo va biologiya 
fanlarini xaftalik soatlarini oshirilganligi, xalqaro dasturlarga o‘quvchilarni tayyorlash uchun 

---

314