Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Ders Notları Öğr. Gör. Ali Yayla

 
Olayların meydana geldiği alan. 
(Cumhuriyet Gazetesi 17 Ocak 
1931)
54
Halkevlerinin Kurulması (19 Şubat 1932) 
Atatürk büyük ve köklü hareketlerin felsefesine sahip kültür kuru-
luşlarına daima değer verirdi. Cumhuriyetin ideolojisini yayacak ve 
aydınlarla halk arasındaki kopukluğu giderecek temel kuruluşların 
lüzumuna inanarak 19 Şubat 1932’de halkevlerini kurdu. 
Millî Mücadele kadrosu, çoğunlukla Türk Ocaklı idiler. İkinci Meş-
rutiyet’in Türk milliyetçiliğini kimsesiz ve sahipsiz bulduğu günler-
de kurulan Türk Ocakları, şerefli bir hizmetin sahibiydi. Cumhuri-
yetten sonra da çatıları altında seçkin vatan evlatlarını toplayan bu 
temel varlığın, değişen şartlara uyumu yerine, tarihî görevini ta-
54
http://www.belgenet.com/1930/kubilay-01.html 

---

Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Ders Notları Öğr. Gör. Ali YAYLA 
 
Sayfa 94 / 174
mamlamış sayılması tercih edildi, hizmet alanından çekildi; yerini 
Halkevlerine bıraktı. 
Halkevleri, 7 çalışma koluyla hizmete girdi. Kuruluş, Halk Fırka-
sı’nın kültürel ve sosyal alandaki uygulayıcısı görünümündeydi. İlk 
zamanlarda çoğunlukla partinin il ve ilçelerdeki binalarında çalıştı. 
Daha sonraları kendisine has ve bilhassa köy, sahne, çeşitli el sa-
natlarının çatısı altında toplanabileceği yapılara sahip oldu. 
Halkevlerinin ilk yıllarda başarılı olduğu görüldü. Fakat o da millet 
mekteplerinin yazma-okuma seferberliğinin uğradığı akıbet gibi, 
zamanla tavsadı. Tek parti sisteminin kalıpçılığı içine girdi. Bütün 
bu boşluklara rağmen hiç ele alınmamış kültür alanlarında dikkat-
li ve inançlı bir çalışmayla neler yapabileceği yolunda somut ve ay-
dınlatıcı bir gösterge oldu. 
Halk Evleri, halkın genel kültür seviyesini yükseltmek için Cumhu-
riyet idaresinin giriştiği önemli projelerden biridir. 1931’de 14 ilde 
birden kurulan Halk Evleri, Jön Türkler devrinden gelen Türk 
Ocakları’nın yerine geçmişti. Ancak Halk Evleri’nin, kültürel amaç-
larını gerçekleştirmekle beraber, Halk Partisi’nin organı rolünü oy-
nadıkları da bir gerçektir. Halk Partililer, 1947 Kurultayı’nda bu 
konuda cereyan eden uzun tartışmalardan sonra Halk Evleri’ni bü-
tün halkın yararlanabileceği kültür tesisleri haline getirmek kara-
rını verdilerse de bu kararı uygulamadılar. Bununla beraber Halk 
Evleri’nin siyasî görevlerine son verildi. 
Halk Evlerinin doğrudan doğruya komünist propagandası yaptığı 
ileri sürülmemişse de, bunların Sovyet Rusya’da mevcut benzer bir 
projeden ilhâm ile kuruldukları iddia edilmiştir. Bir gazeteci Sovyet 
Rus Halk Evleri’nin doğrudan doğruya komünist propagandası 
yaptığı ileri sürülmemişse de, bunların Sovyet Rusya’da mevcut 
benzer bir projeden ilham ile kuruldukları iddia edilmiştir. Bir ga-
zeteci Sovyet Rusya’yı dolaşırken oradan Narondi Dom
 
denilen 
Halk Evleri’ni görmüş ve Türkiye’de de bunların benzerinin kurul-
masını teklif etmiş. Türkiye’de Halk Evleri’nin böylece meydana 
getirildiği belirtilmiştir. Bu çeşit bir tenkit, Halk Evleri’nin Atatürk 
devrinde Türkiye’nin kültürel kalkınmasında oynadığı faydalı rolü 
çok azaltmış oluyordu. Demokrat Parti iktidara geçince Halk Evleri 
binalarının büyük kısmı Halk Partisinin bunları devlet parası ile 
yaptırdığı ve parti namına tescil ettirdiği gerekçesi ile müsadere 
edildiler. 5830 sayılı kanunla Halk Evleri Hazineye intikâl etti. Bi-

---

Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Ders Notları Öğr. Gör. Ali YAYLA 
 
Sayfa 95 / 174
nalar da çeşitli amme amaçlarına tahsis edilmiş olarak kullanıldı-
lar. Halk Evlerinin kapatılması ile halkın sosyal gelişmesini hedef 
tutan çok faydalı bir devrime son verilmiş oldu
55
.