Asosiy qism. Farg’ona mintaqasi ma’muriy tuzilishi va geografik o’rni

FARG’ONA (1907 y.gacha — Yangi Marg’ilon; 1907 — 1924 y.larda Skobelev, mahalliy talaffuzda — Iskobil deb atalgan. Podsho Rossiyasining O’rta Osiyoni bosib olishda va keyingi yillarda ko’plab qirg’inbarotlar uyushtirgan generali M.D. Skobelev nomiga qo’yilgan) — Farg’ona viloyatining mahmuriy, iktisodiy va madaniy markazi, respublikaning yirik shaharlaridan biri. Mayd. 0,09 ming km2. Aholisi 222,4 ming kishi (2004, Farg’ona vodiysidagi shaharlar ichida aholi soni bo’yicha 3-o’rinda). SHahar Farg’ona vodiysining jan. qismida, Olay tog’larining etagida, 580 m balandlikda joylashgan.
Farg’ona so’zining kelib chiqishi to’g’risida turli fikrlar mavjud. Olimlar «F.» so’zining bundan 13 asr ilgari sug’d yozuvlarida «Parg’ana», «Prag’ana» shakllarida yozilganligini hamda hind-sanskrit tilida «kichik viloyat»; fors tillarida «tog’ oralig’idagi vodiy», «atrofi berk soylik» degan mahnolarga ega bo’lganligini tahkidlaydilar.
1921 y. da O’rta Osiyo ipakchilik sanoatining dastlabki korxonasi — pillakashlik f-kasi foydalanishga topshirildi. 1917 y.gacha shaharda, quvvati 700 kVt bo’lgan xususiy Lipinskiyga qarashli) elektrstyasi bo’lgan. O’sha yildan keyin Farg’ona vodiysida yagona bo’lgan issiqlik elektr markazi ishga tushirildi. Quvasoy issiqlik elektr styasi faoliyat ko’rsata boshlagandan keyin ular yagona energiya sistemasiga birlashtirildi. SHundan keyin to’qimachilik f-kasi, yog’ z-di ishlay boshladi. Paxta tozalash z-dlari, tegirmonlar, kustarg’ korxonalar qayta qurilib kengaytirildi va elektr energiya quvvati b-n ishlay boshladi. 2-jahon urushidan keyingi yillarda ishga tushirilgan Xo’jaobod—F., SHim. So’x—F.—Quvasoy gaz quvurlari F.ni Buxoro yaqinidan boshlangan yagona gaz quvuri sistemasi b-n bog’ladi. Undan keyin gidroliz z-di, 1958 y.da neftni qayta ishlash z-di ishga tushirildi. 1960-y.larda F.da temirbeton buyumlari, shifer-g’isht z-dlari, 2 issiqlik elektr markazi qurildi. SHaharda 2300 dan ortiq kichik korxona, 10 avtokorxona, mahalliy xom ashyodan kimyoviy tola (atsetat ipagi) ishlab chiqaradigan, azot, sovun, gaz apparatlari, neftni qayta ishlash, mexanika, paxta tozalash, konserva z-dlari; uysozlik, moy, sut k-tlari, trikotaj, pillakashlik, poyabzal f-kalari, «Farg’onapivo», don mahsulotlari korxonalari ishlab turibdi. 24 qo’shma korxona («Kabul-Farg’ona», «O’zsalaman», «Ferteks», «Evraziya Tapo Disk», «Ferkon» va b.) faoliyat ko’rsatadi. Sanoat korxonalari, asosan, shahar markazida hamda Qirguli mavzeida joylashgan. F. Respublikaning yirik ilm va madaniyat arkazlaridan biridir. F.dan 52 km jan.da SHohimardon kurorti, shahardan 32 km narida, Oltiariq tumanidagi xushmanzara joyda 2 yirik shifoxona joylashgan.