Amea folklor institutu

anTeba/menTeba _ nTeba zmna imerxevelTa metyvelebaSi qarTuli saliteraturo enisa da dialeqtebisaTvis niSandoblivi mniSvnelobiT gvxvdeba: jeiran (sinaTles) avanTeb; amave dros igi davafiqsireT iseTi tipis magaliTSi, rogoricaa _ sarcxeli xeliTa vqeni da xelebi menTeba. aRniSnul konteqstSi sityva menTebas aqvs `mewvis~ mniSvneloba. nTeba formis aseTi semantikuri datvirTva ucxoa qarTuli saliteraturo enisa da dialeqtebisaTvis. igi kalkirebuli formaa Turquli zmnisa yanmak, romlis mniSvnelobaTagan, anTebis paralelurad, erT-erTia swored dawva. moyvanili magaliTi Turqulad Semdegnairad JRers: Çamaşırları elimle yıkadım ve ellerim yanıyor. Sdr., Bu odada iki lamba yanıyor ‘am oTaxSi ori naTura anTia’; Orman yanıyor ‘tye iwvis’.
aReba – aReba forma imerxeul dialeqtSi davadastureT qarTuli saliteraturo enisa da dialeqtebisaTvis uCveulo konteqstSi: aG, e Terefi, takvela Terefi rom momfxandeba, imxan vinme ram momcems. marjvena Terefi rom momfxandeba, vinme gimiRefs; beEr fara gviReben, ooo, beEr fara gviReben, eÁda aRar muasxamT veTeneres. mocemul magaliTebSi gimiRefs da gviReben formebi gamoyenebulia warTmevis mniSvnelobiT, rac ucxoa qarTuli saliteraturo enisa da dialeqtebisaTvis. saxezea leqsikuri kalkireba Turquli zmnisa almak – aReba, romlis erT-erT mniSvnelobad dasturdeba swored warTmeva _ elinden almak; elinden zorla almak; moyvanil magaliTTagan erT-erTi Turqulad Semdegnairad JRers: Sağ elim kaşındığı zaman biri benden para alır. Sdr.: Ayda beş yüz Lira maaş alır ‘TveSi xuTas liras iRebs xelfass’.
ra Tqma unda, aReba forma imerxeulSi qarTuli saliteraturo enisa da sxva qarTveluri dialeqtebisaTvis damaxasiaTebeli semantikiTac dasturdeba: i baÃala mevda, fSniliani puri eÁRo, fena germelad SeWama...
gaÃmeba _ gaÃmeba zmnis mniSvneloba imerxevelTa metyvelebaSi identuria qarTul saliteratur enasa da dialeqtebSi dadasturebuli mniSvnelobisa: balax-malaxi gaÃmeba Áa, movTibavT... amasTan, imerxeul dialeqtSi zmnas daudasturda sxva qarTveluri qvesistemebisaTvis uCveulo konteqsti da, Sesabamisad, mniSvnelobac. mag.: raxan, qarCaze (Turq. karçığı _ Tovlis dnobis dro, zvavi, Svavi) iSTa, Tovleb-movleb gaÃmeba, Tovli gaÃmeba Áa, a imxan. vTesavT Áa, vTesavT. mocemul magaliTSi gaÃmeba formas aqvs gadnobis mniSvneloba.
Turquli erimek zmnis ramdenime mniSvnelobaTagan CvenTvis sayuradReboa 1. gadnoba; dadnoba da 2. gaxdoma, Camoxmoba. es ukanaskneli forma gamoiyeneba Zalian dasustebuli adamianis dasaxasiaTeblad: Çocuk hastalıktan eridi ‘bavSvi avadmyofobiT Camoxma’ (msgavsi niuansiT Camoxmoba sityva arc qarTuli enisaTvis aris ucxo). vinaidan Turqul enaSi gadnoba _ dadnoba – gaxmoba _ Camoxmoba mniSvnelobaTa gadmosacemad erTi da igive erimek zmna gamoiyeneba, Turqulis analogiiT, imerxevelTa qarTul metyvelebaSi igive gaÃmeba forma gamoyenebul iqna gadnobis semantikiT. e.i. Tovli gaÃmeba forma Turqulis leqsikuri kalkia.