Amaliy mashg`ulot№1. Mavzu: Ishlab chiqarishda ish kuni xronometraji,mehnatning og`irligi va keskinligi(zo`riqish) ni baholashni o`rganish

Chang zarrachalarining shakli har xii bo'lishi mumkin:sferik,yassi,turli shaklli. Aerozollar hosil bo'lishida chang zarralari migdorining ko'p qismi sferik shaklga ega bo'ladi.Dezintegratsiya aerozollarida esa yassi shaklli va murakkab shaklIi zarrachalar bo'ladi.Mana shunday shaklli zarrachalardan shisha tolasi,sIyuda kabilarining changlari nafas yo'llariga kirganda yuqori nafas yo'llari hujayralarini zararlaydi hamda ko'zning shilliq qavatiga va teriga ta'sir ko'rsatadi.Chang zarrachalarining elektr bilan zaryadlangan bolishi aerozollarning turg'unligiga va ularning biologik faolligiga ta'sir qiladi.Qattig materiallarning changishi vaqtida chang zarrachalarining90-98%i musbat yoki manfiy zaryadlanadi.Yirik zarrachalar esa guyi zaryadli bo'ladi.
Changning zararli ta'siri pnevmokoniozlar deb ataluvchi asab kasalligiga olib keladi.Ular silikoz, silikatoz va boshqa shakllarda bo'lishi mumkin.
Silikoz-toza kremniy(11)oksidi changining ta'siridan pnevmokiniozning ko'p uchraydigan va xarakterli shakli.
Silikatoz-kremniy kislota tuzlarining changi nafas olish yo'llariga kirganda paydo bo'ladi.
Pnevrnokonioz-kasallikgi ko'mir,aluminiy,temir va aralash tarkibli changlar ta'sirida ham rivojlanishi mumkin.
Silikoz juda changli sharoitda odatda ko'p yil,ko'pincha og'ir jismoniy ish bajarilganda rivojlanadi.Bu kasallik tog'-kon va sement,alebaster ishlab chiqarish ishchilarining kasb kasaJligi hisobJanadi.Silikoz kasalligi halloslash,yo'tal, ko'krak qismida og'riq bo'lishidan boshlanadi.Boshlanishida bu belgilar kam sezilarli bo'lib,halloslash,faqat jismoniy ish bajarganda paydo bo'ladi.Kasallik kuchaygan davrda nafas yetishmasligi va halloslash,oddiy ishlarni bajarganda va hatto tinch holatda turganda ham ro'y beradi:lshlab chiqarishdagi changlar faqat pnevmokoniozning yuzaga kelishiga sabab bo'lmay,balki nafas yo'llari,teri va shilliq qavatning boshqa kasalliklarini ham keltirib chiqaradi.
Bularga teri hujayralarining ko'chishi,har xiI toshmalar,ekzema,dermatitlar kiradi.