Amaliy mashg`ulot№1. Mavzu: Ishlab chiqarishda ish kuni xronometraji,mehnatning og`irligi va keskinligi(zo`riqish) ni baholashni o`rganish

Havo namligini o‘lchash.
Havo namligi absolyut, maksimal hamda nisbiy ko`rsatkichlar bilab aniqlanadi. Absolyut namlik–bir metr kub havoda tekshiruv o`tkazish sharoitida bor bo`lgan suv bog`lari miqdoridir.
Maksimal namlik–tekshiruv o`tkazilayotgan sharoitda bir metr kub havoni to`la To`yintirish uchun kerak bo`ladigan suv bug`lari miqdori.
Nisbiy namlik absolyut namlikning maksimal namlikka bo`lgan nisbati. Gigiyenik amaliyotda havoning namlik darajasiga nisbiy namlik bo`yicha baho beriladi.Nisbiy namlikni o`lchash uchun mikrometr va gigrograf asboblaridan foydalaniladi.Ammo ishlab chiqarish sharoiti bu asboblardan foydalanishning har doim ilojisi yo`q.Bu asboblarni ishiga havo harakati tezligi va infraqizil nurlanishlar ta'sir etadi.Buning natijasida olingan ma'lumotlar talabga javob bermaydi.Shu sababdan mehnat gigiyenasi tajribasidan nisbiy namlikni Avgust va Assman psixrometrlar va maxsus jadvallar yordamida aniqlanadi. Psixrometrlar ikki yonma-yon joylashgan termometrlardan tashkil topgan bo`lib,biri maxsus mato parchasi bilan o„ralgan bo`ladi.O`lchash o`tkazis h uchun avval mato o`ralgan termometri qo`llaniladi.So`ngra o`lchash lozim bo`lgan yerga asbob o`rnatiladi.Korsatkichlar Avgust psixrometidan 15-20 daqiqadan so`ng,Assman psixrometridan esa 3-4 daqiqadan so`ng yozib olinadi. Olingan ma'lumotlar quruq va qo`llangan termometrlar korsatkichlaridan iborat bo`ladi.Bu ko`rsatkichlar yordamida maxsus jadvaldan havoning nisbiy namligi %da aniqlanadi.
Havo harakati tezligini o‘lchash.
Bu maqsadlarda asosan anemometr asboblaridan foydalaniladi.Anemometrlar 2 xil qanotli va kosachali bo`ladi.Qaysi turdagi anemometrdan foydalanish o`lchanilayotgan havo tezligiga bog`liq.Kosachali anemometr 1 m/sek dan 30 m/sek gacha,qanotlikda esa 1 m/sek dan 10 m/sek gacha tezlik o`lchanishi mumkin. 1 m/s dan kam havo harakatlari katotermometrda o`lchanadi.
Anemometrlar bevosita havo tezligini to`g`ridan-to`g`ri ko`rsatmaydi. Asboblarda uning parraklarining ma'lum vaqt ichida aylanish soni xaqida ma'lumot olish mumkin.Olingan ma'lumotlarga ko„ra maxsus har biri uchun avvaldan tayyorlangan grafik yordamida ishlab havo tezligini to`g`ridan-to`g`ri o`lchashga moslashtirilgan anemometrlar ham qo`llanilmoqda.
Anemometrlarda havo harakatini o`lchash uchun avval ular millari ko`rsatayotgan raqamlar yozib olinadi.So`ngra asbobni havo oqimiga qarshi qo`yib parraklar bir xil aylanayotganligiga iqror bo`lgandan so`ng maxsus tutqichni siljitish yo`li bilan millar harakatga keltiriladi ma'lum vaqtdan so`ng (o`rtacha 60 daqiqa)asbobni o`lchash holatini o`zgartirmasdan turib tutqich yordamida millar harakati to`xtatiladi.