Amaliy mashg`ulot№1. Mavzu: Ishlab chiqarishda ish kuni xronometraji,mehnatning og`irligi va keskinligi(zo`riqish) ni baholashni o`rganish

c).Ter bug‘lanishi yo‘li bilan organizmdan issiqlikning yo‘qolayotgan miqdorini ko‘p qo‘llaniladigan usullaridan biri “suzgich daftarlar”(filtrovalnie tetradi).Bu usul asosida og‘irlikni aniq filtr qog‘ozlarini (odatda 8 sm² sathga ega) ayrim qismlariga o‘rnatilib,ma’lum vaqtdan so‘ng ular og‘irligi qayta tortiladi. Qayd etilgan vazn og‘irligidagi farq asosida bir m² soatdan bug‘lanayotgan ter miqdori quyidagi formula yordamida hisoblanadi:
Rq K(0,07 P betq 0,25 P ko‘krakq 0,25 orqa elkaq 0,05 P kaftq 0,10 P sonq 0,2P tiza)
R–ajralayotgan terning o‘rtacha miqdori g/m2soat;
K–koeffitsient 15 g/(m²soat) ga teng;
P–o‘lchash o‘tkazilgan teri nuqtalari 8 sm² sathidan 5 minutda ajralgan ter miqdori.
Teri orqali ter bug‘lanishi sarflanadigan issiqlik miqdori tashqi havo harorati bilan bevosita bog‘liqdir.Optimal mikroiqlim sharoitida bu ko‘rsatkich 60 kkal/m² soat ga,30⁰C da kkal/m² soat va 33⁰C da–10 kkal/m²soat.
Organizmdan nam bug‘lanishi yo‘li bilan issiqlik sarflanishi o‘pka sathidan nafas olish jarayonida sodir bo‘ladi.
Issiqlik muvozanatini hisoblash.
Yuqorida keltirilgan usullar yordamida olingan natijalar asosida organizmdan har bir yo‘l bilan yo‘qolayotgan issiqlik miqdori va ularning o‘zaro nisbati aniqlanadi.Buning uchun avval bioissiqlik o‘lchash asbobidan olingan jami yo‘llar (konveksiya,konduksiya va nurlanish)ko‘rsatkichidan radoimetrdan olingan ko‘rsatkich ayriladi.Natija konveksiya,konduksiya yo‘li bilan organizmdan kelayotgan issiqlik miqdoriga teng bo‘ladi.Konveksiya,konduksiya nurlanish va bug‘lanish yo‘llari bilan berilayotgan issiqlik jami 100% deb qabul qilinib bu bir butunlikda har bir yo‘l solishtirma og‘irligi % da aniqlanadi.
Yuqorida o‘tkazilgan tekshirishlar va organizmda hosil bo‘layotgan issiqlik miqdorini bilvosita kalorimetriya usulida aniqlanib(bu aniqlanishlar mehnat fiziologiyasidan amaliy mashg‘ulotlarda o‘rganiladi).
Organizmda to‘planayotgan yoki sarflanayotgan issiqlik miqdori xaqidagi ma’lumotlarni ham hisoblash mumkin.
Musbat ko‘rsatkich organizmdan issiqlikning to‘planishi(issiqlik ta’sir etyotgan mikroiqlim sharoiti).
Manfiy–organizmdan issiqlikni hosil bo‘layotganiga nisbatan ko‘p ketishini ko‘rsatadi(sovuq ta’sir etayotgan mikroiqlimda)qiymat nolga teng bo‘lsa,bu issiqlik hosil bo‘lishi va sarflanishi o‘rtasida muvozanat mavjudligidan dalolat beradi(optimal mikroiqlim sharoitida).