Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti tarix fakulteti



Download 0,69 Mb.
Pdf ko'rish
bet7/14
Sana03.07.2021
Hajmi0,69 Mb.
#108359
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   14
Bog'liq
qoshilmaslik xarakati shakllanishi va faoliyati-1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                 

52

 

http://www.nam.gov.za/xiisummit/decl.ht m&usg=ALkJrhgribdEe 8smD2pSUVZ-HWglJHPlZA



 


 

42 


II BOB: XX ASR OXIRI XXI ASR BOShLARIDA QO’ShILMASLIK 

HARAKATI 

II.1.Qo’shilmaslik harakati-yangi xalqaro munosabatlar tizimida 

XX  asrning  oxirgi  o’n  yilligi  katta  obro’  qozonib  kelgan  yirik  va  taniqli 

davlatlararo  xalqaro  tashkilot  bo’lgan  Qo’shilmaslik  xarkatining  tarixida  burilish 

yillari  bo’ldi.  Ayniqsa  «sovuq  urush»  davrining  mahsuli  sifatida  yuzaga  kelgan 

tashkilot,  jahonda  mazkur  siyosatning  tugashi,  ikkqutblililkka  barham  berilishidan 

keyin  qaysi  pozitsiyada  turish  masalasi,  endigi  faoliyatning  asosiy  yo’nalishlari 

qanday  bo’lish  kerakligi  masalasi  ko’ndalang  bo’lib  chiqdi.  Shunday  vaziyatga 

kirib  keldiki,  1991-yilning  o’zida  Harakatni  rasman  Argentina  tark  etdi,  bir  qancha 

Lotin  Amerika  davlatlari  ketish  tadarogini  ko’rib  qo’yishdi.    Ana  shu  og’ir 

sharoitda  Harakat  raisligiga  kelgan  Indoneziya  davlatining  sa’i  –  xarkatlari  o’laroq 

harakat  yashab  qoldi  va  gachi  «sovuq  urush»  iqlimida  paydo  bo’lgan  bo’lsa  ham  

endi qarama-qarshilikning  mahsuli  bo’lmasligini  e’tirof etdi.  

O’tgan  asrning  90-yillarida  aksariyat  siyosatshunoslar  Qo’shilmaslik 

harkatini  amalda  hisobdan  chiqardi.  Shunday  bir  vaziyatda  harakatni  «qayta 

qurish»  uchun  ilmiy  va  tashviqot  bazasi  tayyorlandi.  Undagi  bir  holatga  ko’ra, 

harakat  xuddi  davlatlarning  «forumi»  sifatida  namoyon  bo’lardi.  Yana  bir  boshqa 

qarashga  ko’ra,  harakat  keyingi  voqealar  ta’sirida  o’zining  umrini  yashab  bo’ldi 

deyarli  degan  tushunchalar  ham  yuzaga  keldi.  Umuman  quyidagi  mulohazalarni 

shu davrdagi harakatga  nisbatan siyosatchilar  ilgari  sura boshladilar: 

Birinchidan, 

«qo’shilmaslik»  atamasining  mazmuni  aslida  bloklarga 

qo’shilmaslikni  anglatgan.  Endi  bloklar  tarqalib  ketsa  (yoki  ulardan  biri)  endi 

«kimga  va  nima  uchun»  «qo’shilmaslik»  mumkin.  Ikkinchidan,  Qo’shilmaslik 

harakati  avval  boshdanoq  G’arb  va  Sharq  o’rtasidagi  konfrontasiya  atmosferasida 

vujudga  keldi  va  ular  orasidagi  ziddiyatlardan  foydalanib  keldi.  Endi  ikki  mintaqa 

o’zaro  kelishmovchiliklarni  tinch  yo’l  bilan  hal  etsa,  hatto  bir  –  biri  bilan 

hamkorlik  aloqalari  o’rnatsa,  Harakatning  bu  jarayondagi  o’rni  qayerga  ketadi  va 

missiyasi  bunday  vaziyatda  nimadan  iborat  bo’ladi?  Uchinchidan,  Qo’shilmaslik 

harakatiga  har  doim  antiimperialistik  yo’nalish  (sobiq  SSSRga  tayanuvchi)  xos 



 

43 


bo’lib  kelgan,  xo’sh  endi  sovet  davlati  «sobiqqa»  aylangandan  keyin  harakat 

tayanuvchi  kuch  kim  bo’lishi  mumkin.  To’rtinchidan,  Harakatning  rivojlanishi 

uning  a’zolari  o’rtasida  har  tomonlama  hamkorlik  munosabatlarining  o’rnatilishini 

taqoza  etsada,  ammo  a’zolar  ichida  guruhlashish,  mintaqaviy  va  hatto  bir  –  biri 

bilan  qon  to’kilishgacha  borib  yetgan  vaziyatni  qanday  baholash  mumkin.  Nihoyat 

beshinchidan,  Qo’shilmaslik  harakatining  natijaviyligi  ko’pincha  manfiy  bo’lib 

kelgan,  yangi  xalqaro  munosabatlar  tizimida  shu  vaqtgacha  deyarli  samara 

bermagan buni rivojlantirishdan  umid yo’q.

53

 

Qo’shilmaslik  harakatiga  1991-yilda  Iroqning  Quvaytga  nisbatan  agressiyasi 



ham  jiddiy  sinovlar  soldi.  Keskinlikni  tinch  yo’l  bilan  hal  etishga  qaratilgan 

mustaqil,  shuningdek  kollektiv  asosdagi  qo’shilmaslik  harakati  a’zo  davlatlarining 

vositachilik  chora  –  tadbirlari  amalda  hech  qanday  samara  bermadi,  harakat 

tomonlarni  muzokaralar  stoliga  keltirolmadi.  Bu  hol  Qo’shilmasli  harakati  chida 

o’z  kuchiga  va  imkoniyatlariga  ishonmaslik  hissini  yanada  kuchaytirib  yubordi. 

Fors  qo’ltig’ida  bo’layotgan  hodisalar  ko’pchilik  qo’shilmaslik  davlatlari  yana 

shuning  uchun  ham  tashvishga  soldiki,  endi  oldingi  bipolyar  tuzilma  amalda 

bo’linmas  bir  qutbli  kuchga  aylandiki,  unga  harakat  mustaqil  ravishda  qarshi  tura 

olmay  qoldi.  Shu  bilan  birga  qo’shilmaslik  harakatida  Sharq  bilan  G’arbning 

yaqinlashib  ketish  jarayoni  oxir  –  oqibat  «yagona  Shimol»  va  «tarqoq  Janub» 

o’rtasida  iqtisodiy  qarama  –  qarshilikka,  bu  esa  o’z  navbatida  rivojlanayotgan 

davlatlarning 

«uchinchi 

dunyo»ning 

kompleks 

muammolari 

bo’lgan 

manfaatdorlikni  susaytiradi,  degan  tushuncha  paydo  bo’ldi.  Bu  ko’pchilik 

harakatga 

a’zo 


davlatlarning 

hisoblashlaricha 

Harakatning 

«konseptual 

muxtoriyati»  ga  zarba  beradi,  ustalik  bilan  harakat  qilish  imkonyaitlarini  cheklaydi, 

bu  bo’lsa  o’z  navbatida  shu  vaqtgacha  o’ynab  kelgan  halqaro  bosim  guruxi 

sifatidagi  rolini  boy  berishga  olib  keladi  hamda  a’zo  davlatlar  oldida  bitta  yo’l 

qoladi,  u  ham  bo’lsa  ana  shu  kuchga  moslashuvi,  unga  bo’ysinishi.    Shu  bilan 

bog’liq  ravishda  qo’shilmaslik  harakatining  ayrim  a’zolari  bu  tashkilotni 

                                                 

53

 Алимов Ю. Движение неприсоединения:  слухи  о сметри сильно преувеличены// Азия и Африка сегодня, 



1992,  № 8,  С.2 


 

44 


depolitizasiya  ruxiyatidan  kelib  chiqib  radikal  qayta  qurish  tomonida  bo’lib, 

Harakatni 

iqtisodiy 

hamjamiyatga 

aylantirishni 

ilgari 


surishdi, 

natijada 

Qo’shilmaslik  harakati  va  77  lar  Guruhi   to’la  yo’qolib  ketishi  mumkin  edi. 

Harakat  ichida  Sharq  va  G’arb  o’rtasidagi  yaqinlashuv  havfi  va  imkoniyalarini  tan 

olib,  bunday  gipotik  «superittifoq»  oldida  yengilishga  umuman  yo’l  qo’yib 

bo’lmaydi  va  unga  qarshi  kurashga  Qo’shilmaslik  harakatining  kollektiv  potensiali 

yordamida  kurashga  chaqirish,  bu  buyuk  kuchlar  bilan  BMT  doirasida  kurash, 

Boshassambleya  va  BMTning  maxsus  qo’mitalari  ahamiyatini  oshirish,  Havfsizlik 

kengashini  demokratlashtirish  va  isloh  qilish  orqali  Harakatning  o’rnini  saqlab 

qolish tarafdorlari  ham bor edi.

54

 

Qo’shilmaslik  harakatining  keyingi  taqdiri,  yashab  qolish  imkoniyatlari, 



siyosiy  ahamiyatini  saqlab  qolish  yo’lidagi  taktikalari  va  strategiyasi  qanday 

bo’lishi,  tashkiliy  birlikka  erishuvi  usullari  Jakartada  1992  yil  senyatbrda 

chaqirilgan  oliy  darajadagi  X  Qo’shilmaslik  harakati  forumida  o’zining  eng  yuqori 

nuqtasiga  chiqdi.  Ma’lum  ma’noda  mana  shu  konferensiya  tarixiy  ahamiyat  kasb 

etdi  yoki  Qo’shilmaslik  harakatidagi  navbatdagi  bosqichni  boshlab  berdi.,  ya’ni 

futurolog  –  skeptikalar  (bashoratchilar)  tamonidan  ilgari  surilgan  kelgusidagi  «dafn 

ssenariysi»  to’lig’icha  rad  qilindi.  Qo’shilmaslik  harakati  boshqaruvini  eng  yirik 

a’zo  davlatlardan  biri  Indoneziya  qo’lga  kiritdi,  uning  o’sha  vaqtlardagi  yetakchisi 

Suxarto  xalqaro  maydonda  katta  obro’ga  ega  shaxslardan  biri  edi.  Aynan indonez 

yetakchisining 

«olovli(pojarnыy)»  xukumati  davrida  (1992-1995-yy,  ya’ni 

harakatga  raxbarlik  qilgan  davrda)  Qo’shilmaslik  harakati  yashab  qolishga  erishish 

bilan  birga  garchi  tashkilot  avval  boshda  «sovuq  urush»  iqlimida  paydo  bo’lgan 

bo’lsa  ham  ammo  konfrontasiya,  ya’ni  qarama  –  qarshilik  mahsuloti 

hisoblanmaydi.  Ana  shunda  Qo’shilmaslik  harakati  uchun  og’ir  bo’lgan  kunlarda 

yetakchi  a’zo  davlatlarning  siyosiy  yetakchilari  –  Hindiston va Indoneziya, Misr va 

                                                 

 1964  йилдан  БМТ доирасида ривожланаѐтган  давлатларнинг  мувофиқлаштирувчи  – техник  механизми 

сифатида  фаолият кўрсата бошлаган ташкилот.  БМТнинг  савдо ва ривожланиш бўйича 1-окнференциясига 

тайѐргарлик  вақтида  (1963-1964-йй)  вужудга келган.  Дастлабки  шунча аъзоси борлиги учун ҳам шу ном 

билан аталди.  1984-йилга  келганда  гуруҳ  аъзолари сони 125  та давлатга  етди.     

54

 Крылов  С.А. Движение  неприсоедиения: история,  задаси, проблемы, перспективы.// 



http:|//viperson.ru.data/200604/Dvizhenieneprisoedineniya.doc  //  


 

45 


Nigeriya,  Kolumbiya  va  Chili  –  Qo’shilmaslik  harakati  o’zining  har  qanday  arxaik 

mafkuraviy  «yuklar»  dan  xolos  bo’lgani  holda,  yangi  kriteriya  va  konsepsiyalarni 

izlab  topish,  mavjud  xalqaro  munosabatlar  tizimi  sharoitiga  mos  bo’ladigan 

zamonaviy  hamkorlik  mexanizmini  yaratish  kerakligini  tushunib yetishdi.  

Davr  talabini  Kolumbiya  o’z  bo’yniga  oldi.  1995-yilning  oktyabrda 

Kartaxenada  Qo’shilmaslik  harakatining  XI  sammiti  o’z  ishini  boshladi.  Unda 

harakat 

boshqaruviga 

Kolumbiya 

tamoni 


tayinlandi. 

Yangi 


raxbariyat 

qo’shilmaslikka  a’zo  davlatlar  nomidan  harakat  zamonaviy  ko’pqutbli  dunyoni 

shakllantirishda    mustaqil  siyosiy  kuch  sifatida  ishtirok  etishi  qat’iylik  bilan 

ta’kidlandi.  Kartaxenada  harakatning  a’zo  davlatlari  o’zlari  bilan  yana  ham 

ko’proq  o’rmalashib  yoki  turli  kuchlarning  manfaati  doirasida  muvozanatda  qolish 

uchun  mashg’ul  bo’lib  qolmaslik  kerakligi,  balki  o’zlarining  takliflari  va 

yo’nalishini  to’g’rilash  va  koordinatlashtirish  hamda  jahon  siyosati  asosiy 

subyektlari  bilan  keng  xalqaro  aloqalarga  chiqish  zarurligi  haqida  to’xtamga 

kelishdi.  Undan  tashqari  G’arb-Sharq  qarama  –  qarshiligi  formulasining  tarqalishi 

Shimolni  birlashtirish  jarayoniga  turtki  bo’lib  xizmat  qildi,  qo’shilmaslik 

harakatiga  a’zo  davlatlar  bu  jarayonda  Janubning  birlashishi  zarur  degan  fikrga 

keldi.      Rivojlanayotgan  dunyoning  siyosiy  elitasi  o’zlarining  qo’lida  tayyor 

mexanizm  borligini,  u  ham  bo’lsa  Qo’shilmaslik  harakati  bo’lib,  uning 

institusional  asoslarini  mustahkamlash  Shimol  bilan  samarali  muloqot  olib  borish 

imkoniyatini  yaratgan.  Bunda  yana  bir  holatga  bir  holatga,  ya’ni  77  lar  Guruxi 

bilan  o’ralishib  qolmaslik  ham  uqtirildi.  Har  bir  tashkilot  xalqaro  koordinatlar 

tizimida  o’z o’rnini topishi lozim  deb hisoblandi.  

Kolumbiyaning  Qo’shilmaslik  harakatiga  raxbarlik  qilgan  uch  yillik  faoliyati 

islohotchilik  harakati  bilan  kechdi  va  qo’shilmaslik  harakati  davlatlari  kutgan 

maqsadlarni  oqladi  xisob.  Bu  masala  Qo’shilmaslik  harakatining  navbatdagi, 

Durbanda (JAR, 1998-yil, sentyabr) o’tgan XII Konferensiyada yana bir bor e’tirof 

etildi.  Mazkur  sammitda  harakatning  xalqaro  munosabatlar  tizimida  o’rni  va  rolini 

mustahkamlovchi  Durban  Deklarasiyasi  qabul  qilindi.  Ma’lum  ma’noda  bu 

deklarasiya  rivojlanayotgan  davlatlarning  XXI  asrga  kirish  dasturi  bo’ldi.  Shunday 




 

46 


qilib  Durban  sammiti  bir  vaqtlar,  1992-yilda  Jakarta  boshlangan  Qo’shilmaslik 

harakati  tarixidagi  qiyin  va  anchayin  ma’suliyatli  bo’lgan  bosqichini  yakunlab 

berdi.  Yangi  vujudga  kelgan  xalqaro  munosabatlar  sharoitida  o’zining  kerak 

tashkilot  ekanligini  ko’rsata  oldi  va  bu  yo’nalishda  zaruriy  mezonlarni  ishlab  chiqa 

oldi.  Shunday  qilib  mashhur  gamletcha  ibora  bo’lgan «to be or not to be» (bыt ili 

ne bыt) Qo’shilmaslik  harakati  uchun yopildi.

55

     


Agar  mantiqan  olib  qaraganda,  yuqoridagi  mulohazalar asosga ega. Shuncha 

fikrlarga  qaramasdan,  Harakat  yashashda  va  faoliyat  yuritishda  davom  etdi. 

Harakat  baribir  o’zining  pozitsiyasida  qattiq  turdi.  1991-yilning  sentyabrida  Akkra 

(Gana)da  o’tgan  Qo’shilmaslik  harakati  mamlakatlari  tashqi  ishlar  vazirlarining 

konferensiyasida 

sal 


avvalroq 

ilgari 


surila 

boshlangan 

«qo’shilmaslik» 

tushunchasidan  voz  kechish  va  «Harakat»  nomini    o’zgartirish  taklifi  rad  etildi. 

Qo’shilmaslik  harakati  a’zolari  harakatni  birdan  –  bir  maqsad  (samosel)  sifatida 

qaramadilar.  Ularga  Harakat  doimo  birinchi  navbatda,  har  tamonlama  rivojlanishni 

ta’minlovchi  va  xalqaro  maydonda  o’zlarining  ahvolini  mustahkamlash  uchun 

zarurdir.  Yangi  xalqaro  munosabatlar  sharoitida,  Belgradda  1989-yilning 

sentyabrida  o’tgan  Harakatning  oliy  forumida  ikkita  strategik  vazifalar  ilgari 

surildi:  «XXI  asr  bo’sag’asida  qo’shilmaslik  davlatlarining  rivojlanishi  uchun 

nisbatan  eng  yaxshi  sharoitlarni  yaratish»  va  dunyodagi  vaziyatga  yanada  faolroq 

ta’mir ko’rsatish. 

Bizningcha  XX  asrning  90-yillarida  Harakatning  kelajagiga  ishonch 

borligini  navbatdagi  muddatga  raislikka  saylangan  Indoneziyaning  xatti  – 

harakatlari  bilan  ham  bog’lash  mumkin.  Chunki  xalqaro  maydonda  kattagina 

nufuzga  ega  bo’lgan  Suxarto  zo’r  berib  harakatni  yashab  qoldirishga  erishdi.  Shu 

davlatning  o’sha  vaqtlardagi  tashqi  ishlar  vaziri  Ali  Alatas  navbatdagi  uch  yilga 

raislikni  Indoneziya  olishi  arafasida  shunday  fikrni  bildirib  o’tadi:  «Qo’shilmaslik 

harakatida  to «uchinchi dunyo» mamlakatlari  bor ekan kelajak  bor».

56

 



                                                 

55

 Крылов  С.А. Движение  неприсоедиения: история,  задаси, проблемы, перспективы.// 



http:|//viperson.ru.data/200604/Dvizhenieneprisoedineniya.doc  / 

56

 Алимов Ю. Движение неприсоединения:  слухи  о сметри сильно преувеличены// Азия и Африка сегодня, 



1992,  № 8,  С.5   


 

47 


1995-yilning 

oktyabrida 

Kartaxenda 

bo’lib  o’tgan  Qo’shilmaslik 

harakatining  XI  sammitida  Kolumbiya  navbatdagi  uch  yillik  muddatga  raislikka 

saylandi.  Sammitda  a’zo  davlatlar  yakdillik  bilan  Harakat  zamonaviy  ko’pqutbli 

dunyoni  shakllantirishda  mustaqil  siyosiy  kuch  sifatida  qatnashishda  davom 

etishligi 

ta’kidlandi.  Shuningdek,  o’z-o’zlari,  qolaversa  turli  kuchlarning 

manfaatlarini  tenglashtirish  bilan    mashg’ul  bo’lib  qolmasdan,  o’zlarining 

munosabatlarini  to’g’rilash  va  aniqlashtrishi  hamda  jahon  siyosatining  barcha 

asosiy  subyektlari  bilan    keng  xalqaro  munosabatlarda  hamkorlik  qilish  zarurligi 

to’g’risida  to’xtamga  kelishdi.  G’arb  –  Sharq  formulasining  tarqalib  ketishi 

Shimolning  birlashishi  uchun  turtki  bo’ldi,  qo’shilmaslik  davlatlarining  fikricha 

shu ishni  janub bilan  ham amalga  oshirish kerak. 

Rivojlanayotgan  dunyoning  siyosiy  elitasi  bu  ishni  amalga  oshirish  uchun 

boshqa  vazifalar  ishlab  chiqish  zarur  emaslgini,  ularda  buning  uchun  tayyor 

mexanizm  –  Qo’shilmaslik  harakati  borligini  yaxshi  tushunardi.  Harakatni 

institutsional  asoslarda  mustahkamlash  Shimol  bilan  faol  muloqot  o’rnatish 

imkonini  beradi.  Bunda  yana  bir  masala  ko’ndalang  paydo  bo’ldi,  ya’ni  77-lar 

guruhi   bilan  o’ralashib  qolmaslik.  Har  bir  tashkilot  xalqaro  maydonda  o’zining 

aniq yo’nalishini  belgilab  olishi  zarur.

57

  

 Dunyo  baribir  hamkorlikni  va  aloqalarga  kirishishni  taqozo  etadi.dunyo 



hamjamiyatining  har  bir  a’zosining  barqaror  taraqqiyotga  erishish  manfaatlari 

mavjud.  Shuning  uchun  ham  Qo’shilmaslik  harakati  davlatlari  Harakatga  yangi 

ampula  berar  ekan,  uning  birinchi  navbatda  rivojlanayotgan  davlatlarning  hayotiy 

zaruriyat  bo’lgan  ijtimoiy  –  iqtisodiy  muammolarini  xalqaro  maydonda  himoya 

qilib  chiqish zarur degan xulosaga kelishdi. 

Kartaxenadagi  sammitda  ishtirokchi  davlatlar  bu  maqsadlarni  amalga 

oshirishga  tayyor  ekanligini  bildirib  o’tishdi.  Harakat  buni  birdamlik  va  o’zaro 

                                                 

 1966-йила  вужудга келган  ривожланаѐтган  давлатларнинг  иқтисодий  бирлашмаси.БМТ ва унинг 

ташкилотларида  умумий манфаатларда иштирок  этади. 

57

 Крылов  C. Движение  Неприсоединения  на пороге ХХI.  // векаhttp:// 



old.nasledie.ru/politvne/186/article.php?art=20   


 

48 


harakatni  mustahkamlovchi  Janub  –  Janub  yo’nalishida  va  Shimol  bilan  hamkorlik 

va sheriklikni  rivojlantirishda  belgiladi. 

Kolumbiyaning  uch  yillik  raisligi  davri  Qo’shilmaslik  harakatida  islohot 

o’tkazish  bilan  kechdi.  Buning  amaliy  ifodasini  Durbanda (JAR, 1998-yil sentyabr) 

o’tgan  Harakatning  XII  Konferensiyasida  ishtirokchi  davlatlar  tamonidan  yakdillik 

bilan  qabul  qilingan  Durban  Deklarasiyasida  ko’rish  mumkin.  Deklarasiyada 

«uyg’onayotgan  millatlar  erasiga,  Janub  erasiga,  umidlarni  ruyobga  chiqaruvchi 

eraga  o’z  o’rnini  bo’shatib  bergan  yangi  ming  yillikning  ilg’or  kuchlari»  sifatida 

Qo’shilmaslik  harakatining  xalqaro  maydonda  o’rni  va  roli  mustahkamlanib 

qo’yildi.  Amalda  bu  dastur  rivojlanayotgan  davlatlarning  XXI  asrga  qo’ygan 

qadami  edi.  Shu  tariqa  Durbandagi  Harakat  sammiti  Qo’shilmaslik  harakati 

tarixida  Jakartada  1992-yil  boshlangan  ma’suliyatli  bir  davrni,  yangi  «xalqaro 

munosabatlar  tizimida»  o’rni  va  rolini  aniqlashga  intilgan  bir  bosqichni  yakunlab 

berdi. 


 

Durban  sammitida  asosiy  kun  tartibidagi  masala  sifatida  Janub  –  Janub 

yo’nalishi  bo’yicha  xalqaro  munosabatlarning  globallashuv  va  liberalizasiyalashuv 

hamda  xalqaro  iqtisodiyotning  o’zaro  aloqadaorligining  chuqurlashuvi  sharoitida 

qo’shilmaslik  davlatlar  orasidagi  siyosiy  birdamlikni  mustahkamlashga  qaratildi. 

Harakat  shunga  aminki,  rivojlanayotgan  dunyo  taraqqiyot  tomon  ketmoqda  va 

bunga  imkoniyat  yetarlidir.  Muammo  shundaki,  Janub  avvalgidek  o’z  xom  ashyo 

mahsulotlarni  Shimolga  eksport  qiluvchi  bo’lib  qolmoqda,  shuning  uchun  ham 

Shimol  –  Janubning  «vertikal»  moliyaviy  oqimi  dahlsiz  bo’lib  qolmoqda.  Janub  – 

Janubning 

San–Xoseda 

(1997-yil 

yanvar) 

bo’lib  o’tgan  rivojlanayotgan 

davlatlarning  savdo,  moliya  va  investision  siyosati  bo’yicha  o’tkazilgan 

konferensiyasida  maxsus  dasturlar  ishlab  chiqildi  hamda  Janubning  nisbatan 

rivojlangan  davlatlariga  tavsiyanomalar  yaratildi.  Unga  muvofiq,    Janubning  kam 

rivojlangan  iqtisodini  yuksaltirish  uchun  «uchinchi  dunyo»  mamlakatlarida  yangi 

va  foydali  bozorlarni  ochish,  shu  orqali  ularga  investisiya  kiritish  nazarga  olindi. 

San  –  Xoseda  ishlab  chiqilgan,  keyin  Durban  sammitining  yakuniy  hujjatida  aks 

etgan  Janubning  o’zaro  hamkorlik  loyihasi  «Janubning  Janubga  donorligi»  deb 



 

49 


nom  oldi.  Ana  shunday  modelda  Janub  potensial  himoyani  ko’radi,  qaysiki  unga 

bir  tomondan  Shimol  bilan  raqobat  qilishga  yordam  bersa,  ikkinchi  tomondan 

Janubning  iqtisodiy rivojlanishiga  sharoit yaratishi  kerak edi.

58

 



Ana  shu  yo’nalishda  Harakat  ta’kidlaydiki,  Osiyo,  Afrika  va  Lotin 

Amerikasi  mamlakatlarining  regional  va  subregional  hamkorligi  intensifikasiyasi, 

u  yerda  faoliyat  yuritayotgan  savdo-iqtisodiy  ittifoqlar  hamda  jamiyatlar  Janubning 

uchta  qit’a  iqtisodiy  hamjamiyatini  shakllantirishda  poydevor  bo’lishga  chaqirilishi 

lozim.  Mazkur  loyihani  hayotga  tadbiq  etish  maqsadida  Durbandagi  forum 

ishtirokchilari  bo’lgan  qo’shilmaslik  harakati  davlatlari  BMT  rahbarligida  Janub  – 

Janubning  butun  jahon  sammitini  chaqirish  kerakligini  tasdiqladilar.  Uni 

o’tkazishga  tayyorgarlik  masalasi  Jakartada  o’tgan  (Indoneziya,  1998-yil  avgust) 

77-lar  Guruhining  uchrashuvida muhokama  qilindi. 


Download 0,69 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   14




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish