B a c h a d o n d a g i d is fu n k s io n a l q o n k e tish g ip o m e n o re y a
(gipom enstm al sindrom ) yoki m enorragiya (polim enoreya) sifatida
kuzatilishi m um kin. Bu holat infantilizm , o ‘ta z o ‘riqish, gipovita-
m inoz va boshqa patologiyalar natijasida tuxum don gipofunk-
siyasiga sabab b o ‘ladi. B em orga funksional
diagnostik testlar
asosida tashxis q o ‘yiladi. Kasallikni keltirib chiqaruvchi sabablarni
b a rta ra f etish d avo lashn in g asosiy y o ‘n alishini tashkil etadi.
A novulator sikl holatida gorm onoterapiya o ‘tkaziladi. Bu davo
ikki fazali ovulator hayzini tiklashga yordam beradi.
13.4. Bachadondan disfunksional qon ketishi
Pubertat, reproduktiv va m enopauzaoldi davrlarida bachado n
dan qon ketishi gipotalam us-gipofiz — tuxum don faoliyati buzilishi
bilan bog‘liq b o iib ,
disfunksional qon ketish
deyiladi. U lar ovulator
va anovulator b o ‘lishi m um kin.
A novulator qon ketish 1,5—6 oy oralig‘ida asiklik b o ‘ladi,
hayz 10 kun va u n d an ortiq davom etadi. U lar rep roduktiv
sistem aning rivojlanish va so ‘nish davrlarida: m enopauzaoldi va
pubertat (yuvenil qon ketish) davrlarida kuzatiladi.
Bachadondan anovulator disfunksional qon ketish
reproduktiv
davrda ham kuzatilishi m um kin. Infeksiya, zaharlanish yoki ruhiy
z o ‘riqish natijasida gipotalam usning gipofizar qismi faoliyatining
buzilishi bu holatga sabab b o ‘ladi.
12—18 yoshli qizlar o ‘tkir yuqum li kasalliklar bilan og‘riganda
yuvenil qon ketish holati kuzatiladi. Ayniqsa, tonzillogen (angina)
infeksiya nohush oqibatlarga olib kelishi m um kin. Bunda n o to ‘g‘ri
ovqatlanish (gipovitam inoz), ruhiy va jism oniy zo 'riqish ham
m a’lum aham iyatga ega.
Yuvenil qon ketish holatida estrogen ishlab chiqarish buziladi,
progesteron past darajada b o ‘ladi, natijada qon ketish uzoq vaqt
davom etadi. Bunday sharoitda bachadon to ‘liq rivojlanm aganligi
sababli sog‘lom bach ad o n kabi qisqarm aydi — to ‘la
qisqarish
kuzatilm aydi.
B achadondan yuvenil disfunksional qon ketishi, asosan, hayz
boshlangandan keyingi yillarda kuzatiladi. B em orning ahvoli qon
yo‘qotish va anem iya darajasiga bog‘liq b o ‘ladi. Taxikardiya, teri va
shilliq qavatning oqarishi, bosh og‘rishi, tez charchash, ishta-
hasizlik, holsizlik kabi ho latlar yuzaga kelsa,
anem iya darajasi
yuqori hisoblanadi.
176
K asallikning klinik k o ‘rinishiga qarab tasdiqlangan funksional
diagnostik testlar asosida tashxis q o ‘yiladi. Q iz bolalar kichik qin
o y n alari yoki v ag in o sk o p n in g y o ritis h sistem asi y o rd a m id a
tekshiriladi. Bim anual tekshirish to ‘g ‘ri ichak orqali, faqat tozalov-
chi h u q n ad an keyin o ‘tkaziladi. Yuvenil qon ketishni davolash
ikki bosqichda olib boriladi: qon ketishni to ‘xtatish va qayta qon
ketishining oldini olish. H ar ikkala bosqichda davolash gorm onlar
yordam ida olib boriladi. 1- bosqichda um um iy q uw atlo vchi davo
bilan gem otransfuziya (qon qoyish) o ‘tkaziladi, so‘ng yetishm ov-
chilikni to ‘ldiruvchi gorm onoterapiya yordam ida su n ’iy hayz sikli
yaratiladi (progesteron va estrogen). A nem iyada unga qarshi davo
olib boriladi.
Yuvenil qon ketish profilaktikasi o ‘tkazilganda yoshlik paytdan
o rg a n iz m
c h in iq tir ila d i, jis m o n iy ta rb iy a b ila n m u n ta z a m
shug‘ullaniladi, to ‘laqonli ovqatlanish, o ‘z vaqtida dam olish va
osoyishta m ehnat faoliyatini yo‘lga qo'yish, yuqumli kasalliklarning
oldini olish, infeksiya o ‘ch o q larin i o ‘z v aq tid a b a rta ra f etish
shunday tadbirlar sirasiga kiradi.
B achadondan disfunksional qon
ketishi reproduktiv yoshda
ko ‘p uchram aydi. U ning klinik k o ‘rinishi qon ketish holati va
anem iya darajasiga ko‘ra aniqlanadi. Tashxis tekshirish va funksional
diagnostika testlari asosida q o ‘yiladi. D avo u ch u n gorm onlardan
non -ov lon , ovidon, norkolut va boshqalar buyuriladi.
B achadondan disfunksional qon ketish m enopauza, m e n o
pauzaoldi davrida 45—55 yoshlardagi ayollarda k o ‘proq uchraydi
va, asosan, ginekologik patologiya hisoblanadi.
U shbu patologiya sim ptom lari anem iyaga olib keluvchi uzoq
m uddatli qon ketish hisoblanadi. Bir
necha kasalliklarning birga
uchrashi va m odda alm ashuvining buzilishi (gipertoniya, giper-
glikemiya, semizlik va boshqa kasalliklar) natijasida kasallik
k atta yoshdagi ayollarda boshqalarga nisbatan o g ‘ir o ‘tadi.
Aniq tashxis qo'yish birm uncha m ushkul, chunki bu yoshdagi
(45—55 yosh) ayollarda adenom ioz, m iom a,
bachadon poli plari,
adenokarsinom a qon ketishiga olib kelishi m um kin. Ba’zida m eno
pauzaoldi davrida bachado nd an disfunksional qon ketish holati
bachadon endom etriozi va kam dan kam hollarda tuxum donlarning
gorm onal faollik o'sm alari bilan birga nam oyon bo'ladi.
B achadon ichi patologiyasini aniqlash m aqsadida bachadon
b o ‘yni va ichiga kiriladi h am da un i gistologik tekshiruvdan o ‘tka-
ziladi, shuningdek, gisteroskopiya va gisterografiya usullari qo ‘llanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
