Akusherlik va ginekologiyada hamshiralik ishi

Л Г ///Л HAYZ FUNKSIYASINING
B O f t J
BUZILISHI
13.1 Hayz sikli buzilishining klassifikatsiyasi
Hayz sikli — ikki hayz oralig‘ini o 'z ichiga oladi (oldingi 
hayzning birinchi kunidan keyingi hayzning birinchi kunigacha). 
Bu davr ichida follikula o'sadi va yetiladi. Natijada ovulatsiya va sariq 
tan acha hosil bo'ladi.
Hayz sikli buzilishi neyrogum oral regulatsiya siklining shikast­
lanishi natijasida kelib chiqadi va u b utun organizm ning kasalligi 
hisoblanadi. Hayz funksiyasining buzilishi organizm ning boshqa 
a ’zo va sistem alarida ham qator o'zgarishlarga olib keladi.
Hayz siklining o'zgarish sabablari tu rlicha b o'lib , irsiy om il, 
o 'tk ir va surunkali, genital va ekstragenital kasalliklar ham sabab 
bo'ladi. Shu bilan birga, ayrim om illar ta ’sirida am enoreya va 
bachadondan disfunksional qon ketishi kuzatilishi m um kin.
Hayz funksiyasi buzilishi patogenezida, odatda, neyrogum oral 
boshqaruvning qaysi zanjirida faoliyat buzilganligini aniqlash 
kasallikni an iq lash g a asos b o 'la oladi. G ip o ta la m u s , g ip o fiz, 
qalqonsim on bez, buyrakusti bezi va tuxum donlardagi o'zgarishlar 
siklning buzilishiga sabab bo'lishi m um kin. Shuning uchun kasallik 
patologiyasi sababini aniqlash u ch u n hayz siklining o'zgarish 
darajalarini bilish shart, shundan keyingina tekshirishga kirishish 
kerak.
Hayz funksiyasining buzilish tasnifi uning klinik m anzarasiga 
asoslangan. U k atta ikkita g uruhga b o 'lin a d i: am en o rey a va 
bachad on dan disfunksional qon ketish.
Hayz sikli buzilishining tasnifi quyidagicha:
I. A m e n o r e y a — 6 oy va u n d an k o 'p vaqt davom ida hayz 
bo'lmasligi.
I I . S i k l b u z i l i s h i n a t i j a s i d a h a y z n i n g o ' z g a r i s h i :
1) hayz vaqtida ajralayotgan q on m iqdorining o'zgarishi:
— ko'payishi — g i p e r m e n o r e y a ;
— kam ayishi — g i p o m e n o r e y a ;
2) hayz davom iyligining buzilishi:
— uzoq davom etishi — p o l i m e n o r e y a ;
— qisqa b o'lishi — o l i g o m e n o r e y a ;
173

---

3) hayz ritm ining buzilishi:
— tez-tez hayz k o ‘rish — p r o y m e n o r e y a ;
— hayz orasining uzoq bo'lishi yoki onda-sonda hayz ko'rish 
— o p s o m e n o r e y a .
Hayz siklining o'zgarishida sustlik, qisqa muddatlilik, orasining 
uzoqlashishi gi pom enstm al sindrom gaxos bo'lgan o'zgarishlardir.
Uzoq muddatli va kuchli hayz m e n o r r a g i y a deb nomlanadi.
III. A n o v u l a t o r y o k i b i r f a z a l i b a c h a d o n d a n
q o n k e t i s h i . U larga an ov ulator va disfunksional (asiklik) 
bachadondan qon ketishlar kiradi.
IV. O g ' r i q l i h a y z k o ' r i s h — algodism enoreya.