Akbar zamonov tarix fanidan olimpiadaga

Telegram kanal
:@tarixolimpiada
Ishrat hovli va arz hovli devorlari namoyonlarga ajratilib, ko‘k, oq va havo rang 
koshindan gilam nusxa mujassamot yaratilgan. Ayvon devorlaridagi girrix va 
islimiy naqshlar orasidagi doira shakllar ichida arabiy yozuvlar uchraydi. Marmar 
poyustun va o‘ymakori yog‘och ustunlardagi doira shakllarda Ogahiyning Xiva 
xonlari tarixiga oid she’rlari, xon ayvonidagi sharqiy poyustunda 1832-yil va ishrat 
hovli katta ayvon poyustunida, arz hovli katta ayvon bezaklari orasida 1838-yil 
hamda usta Abdulla jin nomi saqlangan. Toshhovlidagi xonalar tomi to‘sinli, 
haram va ishrat hovli ayvonlari hovuzakli, xo‘jalik xonalari tomiga qamish bostirib 
loysuvoq qilingan, ba’zilari vassa shiftli. Xona ichki bezaklari ancha sipo, devor 
hoshiyalarida, shakldor taxmonlarda, shift osti sharafasi, muqarnas kosachalari 
ganchkori bezakda, mevali daraxt shoxi va gullar qora, ko‘k va qizil tusda 
ifodalangan.
Inshootning o‘ziga xos tomonlari haqida gapiradigan bo‘lsak, me’moriy 
obida xon va uning 4 xotiniga mo‘ljallangan bo‘lib, Xalq ustalari Nurmuhammad, 
usta Toji va usta Qalandar Xivaqiy tomonidan bunyod etilgan. Toshhovli 
me’morchiligi qadim zamonlarda toshdan ishlangan hovuz va uning atrofida 
yuzaga kelgan qal’a qurilishi bilan bog‘liq.
Ollohqulixon davrida qal’a kengaytirilgan va Xiva xonligidagi eng 
mustahkam qo‘rg‘onlardan biriga aylantirilib, saroy barpo etilgan. XIX asr oxiriga 
kelib turli urushlar natijasida qal’aning saroy qismi vayronaga aylangan. 
Muhammad Rahimxon II (1864-1910) davrida saroy qayta tiklangan. XIX asr 
oxirlarida shaharda 3 darvoza (sharqiy, janubiy va saroy), 300 ga yaqin do‘kon va 
ustaxona, karvonsaroy, 6 masjid va madrasa bo‘lgan. Biroq saroy va boshqa 
imoratlardagi ko‘plab nafis bezaklar, devoriy naqshlar tushib ketib, qayta 
tiklanmagan. Inshoot mamlakatimiz mustaqillikka erishgunga qadar va undan 
keyin bir necha bor ta’mirlangan. Me’moriy obida atroflari ko‘kalamzorlashtirilib 
o‘zgacha chiroy kasb etgan. 1990-yil me’moriy obida Ichan qal’a me’morchilik 
yodgorliklari bilan birgalikda YUNESKO tashkilotining Butun Jahon yodgorliklari 
ro‘yxatiga kiritilgan.
Davlatimiz tomonidan berilayotgan e’tiborga to‘xtaladigan bo‘lsak, 2000-yil 
30-avgustda “Madaniy meros obyektlarini muhofaza qilish va ulardan foydalanish 
to‘grisida”, 2008-yil 12-sentabrda “Muzeylar to‘g‘risida” qabul qilingan qonunlar 
madaniy meros obyektlarining huquqiy kafolatidir. Bundan tashqari, inshoot
yurtimizdagi madaniy meros obyektlariga qiziquvchi ixlosmandlarning hamda 
yurtimizga tashrif buyuruvchi sayyohlarning diqqat-markazida.