Akbar zamonov tarix fanidan olimpiadaga

Ollohqulixon madrasasi 

---

Telegram kanal
:@tarixolimpiada
Xiva shahrida Ollohqulixon madrasasi 
Xiva xoni, qo‘ng‘irotlar sulolasining yirik 
vakillaridan biri Ollohqulixon tomonidan 
bunyod etilgan. 
Ollohqulixon (taxm. 1794-1842) – 
Xiva xoni (1825-1842) – Muhammad 
Rahimxonning o‘g‘li. Uning davrida Xivada 
karvonsaroy, tim, 111 xona va bo‘lmali 
Toshhovli saroyi, Ichan qal’a sharqiy 
darvozasiga tutashtirib qurilgan Ollohqulixon madrasasi, Oq masjid, Saitboy 
masjidi, Toshhovuz qal’asi (1835-1836) va boshqa inshootlar qurilgan. Yangi 
kanallar qazdirib sug‘oriladigan yerlarni kengaytirgan. Xiva shahrining 
obodonchiligi uchun ko‘p mehnat sarf qilgan. Ollohqulixon davrida koshinpazlik 
(koshinkorlik) san’ati yuksak cho‘qqiga chiqqan. Pahlavon Mahmud maqbarasi va 
Ko‘hna Ark koshinlar bilan bezatilgan. Sayid Alovuddin maqbarasi va boshqa 
ko‘pgina tarixiy obidalar ta’mirlandi. Arabxon va Muhammad Amin Inoq 
madrasalari qaytadan qurildi. Xiva shahrining atrofi mudofaa devori bilan o‘rab 
olingan (1842). Ichan qal’a tashqarisida yashayotgan aholini himoya qilish 
maqsadida Dishan qal’a (Tashqari qal’a) qurilgan. Ollohqulixon 1842-yil 
Chorjo‘yga yurish qilib, qal’ani qamal qilgan paytda og‘ir kasalga duchor bo‘lib, 
orqaga qaytishga majbur bo‘lgan va 23 noyabrda vafot etgan. Uni o‘zi hayot 
vaqtida tayyorlab qo‘ygan Pahlavon Mahmud maqbarasida dafn etishgan. 
Madrasa so‘nggi o‘rta asrlarning oxirlarida, 1834-1835-yillar oralig‘ida 
bunyod etilgan. 
Bu davrda Ollohqulixon Buxoro bilan sulh tuzilganligiga qaramay 7 marta 
Buxoro xonligi hududiga yurishlar qilib, qishloqlarni talab qaytgan. Xurosonga 5 
marta yurish qilgan. Qoraqalpoq va Turkmanlarning qo‘zg‘olonlarini beshafqat 
bostirgan (1828-yil). Rossiya bilan elchilik va savdo munosabatlarini 
mustahkamlagan (1840-1841-yillar). Bundan tashqari, Ollohqulixon hukmronligi 
davrida ko‘pgina obidalar qad rostladi. Borlari ta’mirlandi. Bir so‘z bilan aytganda, 
me’morchilik, san’at va ko‘pgina sohalar rivojlandi. 
Me’moriy obida qurilishida har xil o‘lchamdagi xom va pishgan g‘isht, loy, 
tunuka, sement, ganch yog‘och, maxsus “qir” qotishmasidan va shunga o‘xshash 
ashyolardan foydalanilgan. 
Ollohqulixon madrasasi to‘g‘ri to‘rtburchak tarhli (62,45x47,0 m), peshtog‘i 
g‘arbga qaragan inshoot bo‘lgan. Bosh tarzini miyonsaroy, masjid va darsxona 
hamda 2 qavatli hujralar egallagan. Eshikdagi yozuvda binoning qurilgan sanasi 
saqlangan. Hovli (34,6x29,4 m) tomoni o‘ziga xos, undagi 2 qavatli qator hujralar 
Polvon darvozaning kichik gumbazlari ustiga va qisman tim gumbazlari 
chekkasiga joylashgan. Masjid va darsxona (4,8x4,8 m) tuzilishi bir xil. Usti yarim 
aylana shaklidagi pastak gumbaz bilan yopilgan. Devorlaridagi chuqur ravoqlar 
hisobiga xona keng ko‘rinadi. Ayvon (5,5x5,5 m) madrasa g‘arbida joylashgan, 

---