Agronomiya va biotexnologiya fakulteti

Tuproq eritmasi- tuproqning juda harakatchan va faol qismi bo’lib, u yerda har xil kimyoviy jarayonlar sodir bo’lib, undan o’simliklar oziq moddalarni to’g’ridan-to’g’ri o’zlashtiradi.

Tuproq tipiga va boshqa xususiyatlariga qarab, tuproq eritmasida anionlardan (HCO₃^-, OH^-, Cl^-, NO₃^-, H₂PO₄^-) kationlar (N⁺, K⁺, Na⁺, NH₄⁺, Ca₂⁺, Mg₂⁺),

shuningdek, suvda eriydigan organik birikmalar va erigan holatdagi gazlar (CO₂, H₂ , O₂ ) va boshqalar uchraydi.

Tuproq eritmasidagi tuzlar minerallarni nurashi va parchalanishi, organik moddalarni mikroorganizmlar tomonidan parchalanishi hamda mahalliy va mineral o’g’itlarni qo’llash natijasida eritmada to’planadi.

O’simliklarning oziqlanish jarayonida, tuproq eritmasiga ionlardan K⁺, Ca²⁺ , Mg²⁺ , NH₄⁺ , NO₃^- , Cl^-, N₂PO₄^- larni doimiy ravishda o’tib borishi, juda muhim ahamiyatga ega. Odatda tuproq eritmasidagi tuzlar miqdori 0,05 foizni tashkil qiladi, bu miqdorni 0,2 foizgacha ko’payishi o’simlikka salbiy ta’sir ko’rsatsa, ularni miqdori 0,3 -0,5 foizgacha oshadigan bo’lsa, o’simlik butunlay nobud bo’ladi.

Tuproq eritmasidagi tuzlar tarkibi va miqdori tashqi muhit omillari ta’sirida keskin o’zgaradi. Tuzlar miqdori mineral o’g’itlarni qo’llash natijasida, tuproq namligi yetarli bo’lmaganda va organik moddalarni parchalanishi natijasida ortib ketadi. Shu bilan bir qatorda, tuproq eritmasidagi tuzlarni o’simliklar tomonidan o’zlashtirilishi natijasida, ularni yuvilish jarayonida hamda o’simlik qiyin o’zlashtiradigan shakllarga o’tishi natijasida ham ularni miqdori kamayadi. Tuzlar tarkibi va miqdori, tuproq qattiq fazasi bilan bo’ladigan almashinish reaksiyalari natijasida kolloidlar bilan birlashishi ta’sirida ham ortib ketadi.