Agrokimyo va tuproqshunoslik

Elyuvial jinslar va elyuviy 
– tub jinslar nurash maxsulotlarining nurash 
qobiђida, o‘z joyida qolib to‘planishidan hosil bo‘ladi. 
Delyuvial jinslar yoki delyuviy deb
, nurash mahsulotlarining yomђir va erigan 
qor suvlari ta’sirida qiyaliklarning quyi qismlari va toђ yonbaђirlariga keltirib, 
to‘planishidan hosil bo‘ladigan yotqiziqlarga aytiladi. 

---

169 
Allyuvial yotqiziqlar yoki allyuviy 
–doimiy oqar suvlar-daryolar faoliyati bilan 
boђliq yotqiziqlardir. Toshqinlar natijasida daryo sohillari va daryo bo‘ylarida ko‘p 
to‘planadi. 
Allyuvial yotqiziqlar qatlamli ekanligi va yaxshi saralanganligi bilan xarakterli. 
Allyuvial yotqiziqlar uchun mineral donachalarning yaxshi yumaloqlanganligi 
xarakterli. Ular qadimgi va hozirgi zamon allyuvial jinslarga ajratiladi. 
Allyuvial 
yotqiziqlar 
Amudaryo, 
Sirdaryo, 
Qashqadaryo, 
Zarafshon, 
Surxondaryo, Chirchiq, Oxangoron, Murђob, Tajan daryolari vodiylarida, sohil va 
deltalarida keng tarqalgan bo‘lib, ko‘pgina gidromorf tuproqlarning ona jinsi 
hisoblanadi. 
Prolyuvial yotqiziqlar yoki prolyuviy 
– tog‘li o‘lkalarda bahorda erigan qor 
suvlari va vaqtincha kuchli jala yoђin suvlari-sel oqimlari natijasida hosil bo‘ladi. 
Prolyuviy toђ yonbaђirlari va toђoldi yoyilma konuslarida keng tarqalgan. 
Prolyuviy yaxshi saralanmagan yirik parchali aralash jinslardan iborat. 
Prolyuviy O‘rta Osiyoning toђ vodiylarida (Farg‘ona, Zarafshon) va shuningdek, toђ 
oldi baland tekisliklarda keng tarqalgan. 
Muzlik yotqiziqlari va morenalar 
– muzliklar keltirib aralash holda yotqizilgan 
gil, qum, qirrali va silliqlangan shaђal toshlardan iborat jinslardir. 
Flyuvioglyatsial yoki muzlik suvlari yotqiziqlari 
– muz suvlarning kuchli oqimi 
bilan boђliq. Bu oqimlar o‘z yo‘lida uchragan morenalar va boshqa xil yotqiziqlar 
(jumladan, tub jinslar)ni yuvib ketib yotqizgan bo‘ladi. Muzliklar atrofida asosan 
yumaloqlangan yirik shaђal va yirik qum, qumloqlar to‘planadi.