Agrokimyo va tuproqshunoslik

Dengiz yotqiziqlari
. Bu jinslar qadimgi dengiz o‘rnida va to‘rtlamchi davrda 
dengiz transgressiyasi va regressiyasi natijasida hosil bo‘lgan yotqiziqlardan iborat. 
Dengiz yotqiziqlari odatda qatlamli bo‘lishi, yaxshi saralanganligi va tuzlarni ko‘p 
saqlashi bilan xarakterlanadi. 
Eol yotqiziqlari 
– shamolning turli toђ jinslari zarrachalarini uchirib olib ketishi 
va yotqizishi natijasida hosil bo‘ladi. 
Shamol faoliyati, ayniqsa quruq iqlimli cho‘l zonasida kuchli bo‘lib qum 
barxanlari, qum tepachalari, gryada qumlari va mo‘tadil iqlimli dengiz qirђoqlari 
hamda daryo vodiylarida o‘ziga xos qum tepalari –dyunalar shaklidagi relyeflar 
yuzaga keladi. 
Lyoss va lyossimon yotqiziqlar
. Bularga lyoss va lyossimon qumoqlar kabi 
o‘ziga xos qator belgilari bilan ajralib turadigan to‘rtlamchi darv yotqiziqlari kiradi. 
Bu jinslar MDH-Yevropa qismining janubiy va janubi-sharqiy rayonlarida shimoliy 
Kavkaz va O‘rta Osiyoda keng tarqalgan. Lyoss va lyossli jinslarda tabiiy 
unumdorligi yuqori bo‘lgan bo‘z tuproqlar, qora, kashtan tuproqlar hosil bo‘ladi. 

---

170 
O‘rta Osiyodagi to‘rtlamchi davr jinslari orasida agroirrigatsiya yotqiziqlari 
alohida o‘rin tutadi. Bu jinslarning hosil bo‘lishi sug‘orilib dehqonchilik qilinadigan 
sharoitda insonlar faoliyati bilan bevosita bog‘liq. 
Talabaning bilimini sinash uchun savollar 
1.Tuproqlar genezisi va klassifikatsiyasi to‘g‘risida tushincha bering? 
2.Tuproq resruslari va ulardan dehqonchilikda foydalanish deb nimaga aytiladi? 
3.Tuproq geografik rayonlashtirishda taksonomik birliklarining sistemasi va ularning 
tasnifi 
to‘g‘risida 
tushincha 
bering? 
4.Agrotuproq rayonlashtirish tartiblari, tabiiy resurslardan samarali foydalanish, 
unumdorlik turlari deb nimaga aytiladi? 
5.Tuproq genezisi, tasnifi, geografiyasi va ulardan qishloq xo’jaligida 
foydalanishto‘g‘risida tushincha bering? 
6. Tuproqlarning geografik tarqalish to‘g‘risida tushincha bering?