Aerodinamika fanining rivojlanish tarixi

Oxaktoshning sarfi va tarkibi

Tarkibi	1 kg oxaktoshni tashkil etuvchi komponentlar miqdori, kg	1 kg oxakga oxaktosh sarfi, kg
	0,935 0,005 0,030 0,030	1,608 0,009 0,052 0,052
Jami	1	0,720

Yuqorida zikr qilingan hisoblashlar asosida oxaktosh pishirish jarayonini material balansini tuzamiz. (2.1.2-jadval).

Pechdan chiqadigan oxak tarkibidagi ning miqdori 49,16 kg ga teng.
Oxak tarkibidagi ning foizlardagi miqdori

100 kg oxaktoshdan standart 85% li oxak olinadi:

Ko‘rinib turibdiki material hisoblashlar to‘g‘rii bajarilgan.

2.1.2.jadval 100 kg oxaktosh pishirishni material balansi.

2.1.2.jadval

Kirim statyalari	Miqdori, kg	Sarf statyalari	Miqdor, kg
Oxaktosh	93,5 0,5 3 3	Oxak	49,16 0,24 5,7 3,0
Jami	100	Jami	58,1

Gaz: dan .....................38,6
dan …………….0,3
Oxaktoshdan ……………0,3
Jami: 41,9
Butun sarf: 58,1+41,9=100
Nazariy olganda 1 kg ni olish uchun pishirish jarayonida ni sarf qilish lozim bo‘ladi.
Hisoblashlardan ko‘rinib tur ibdiki oxaktosh pishirilganda kam miqdorda oxak va uglekisliy gaz hosil bo‘lar ekan, ya’ni pega solingan oxaktoshning hammasi tarkibiy qismlarga ajralmas ekan.
2.2. Pishirish vaqtining hisoblash

Oxaktoshni pechda bo‘lish vaqti, yuklanadigan material bo‘lagining kattaligiga, temperaturalar farqiga va issiqlik uzatish koeffitsentiga bog‘liq bo‘ladi[6,9-12].

Oxaktoshni pechda bo‘lish vaqtini asosan zonalarga bo‘lib hisoblaydilar: ya’ni qizish zonasiga , pishirish zonasiga va solishtirma zonasiga
(2.2.1)
-ni hisoblashda dastlabki ma’lumotlarga yana quyidagi temperatura ko‘rsatgichlarini qo‘shamiz.
Oxaktosh: parchalanishining boshlanishi ......
Pishirish zonasidan chiqadigan oxaktosh.......
Oxaktosh bo‘lagining o‘rtacha radiusi (oxaktosh bo‘lagini shar shaklida deb qabul qilamiz) ................................................
Pishirish zonasiga kirishdagi havo temperaturasi
Oxaktosh tarkibida magnit karbonatning juda kamligi sababli pishirish vaqtini hisoblashda, bu tarkibni hisobga olmaymiz.
Muhitdan jismga o‘tadigan issiqlik miqdori temperaturalar farqiga, jism yuzasiga, fao‘alar tutashish vaqtiga va issiqlik uzatish koeffitsenti K-ga bog‘liq bo‘ladi.
(2.2.2)
bu yerda -gazdan oxaktoshga issiqlik berish koeffitsenti, ;
- qizdiriladigan oxaktosh bo‘laklari qatlam bo‘lib, bo‘lak radiusiga (g,m) teng bo‘ladi.
- oxaktoshning issiqlik o‘tkazuvchanligi,
uchun quyidagi qiymatlarni qabul qilamiz [5]:
Qizish zonasi uchun ;
Pishirish zonasi uchun ;
Sovish zonasi uchun ;
Oxaktoshning issiqlik o‘tkazuvchanlik koeffitsenti

Oxaktoshni pechga bo‘lish vaqtini quyidagi zonalarga bo‘lib hisoblaymiz.

1. 
   Qizish zonasida
   

Oxaktosh bo‘lagini 16⁰C dan parchalanish temperaturasi 856 ⁰C gacha temperaturada qizdirish uchun unga quyidagi munosabat orqali hisoblanadigan issiqlik miqdori berish lozim bo‘ladi.
(2.2.3)
bu yerda S- oxaktoshning solishtirma issiqlik sig‘imi bo‘lib ga teng [5];
-shar massasi bo‘lib quyidagi munosabat orqali aniqlandi (kg);
- oxaktosh zichligi bo‘lib, ga teng
U holda (2.2.3) dan quyidagiga ega bo‘lamiz.
(2.2.4)
Boshqa tomondan vaqtida radiusi bo‘lgan oxaktosh bo‘lagiga beriladigan issiqlik miqdor quyidagiga teng bo‘ladi.
(2.2.5)
bu yerda
- qizish zonasiga issiqlik uzatish koeffitsenti bo‘lib, ;
-oxaktosh bo‘lagining sirt yuzasi, ;
- temperaturalar farqi, ;
- oxaktoshni qizish zonasida bo‘lish vaqti, C
, va kattaliklar qiymatlarini aniqlaymiz.
-ni (2.2.2.) munosabat orqali aniqlaymiz.

Temperaturalar farqi ni quyidagi munosabat orqali hisoblaymiz.
(2.2.6)
(2.2.6) ga son qiymatlarini qo‘yib


Bu qiymatlarni (2.2.5) ga qo‘yib uchun quyidagiga ega bo‘lamiz.

Shart bo‘yicha ga teng bo‘lishi kerak, u holda (2.2.4) va (2.2.5) larni tenglashtirib
(2.2.7)
Bu yerda bo‘lgan uchun ga teng (2.2.7) dan ni aniqlaymiz.

2. 
   Pishirish zonasida
   

Oxaktosh sharsimon bo‘lagini pishirishda uni yuzasi orqali qabul qilingan issiqlikni quyidagi munosabat orqali hisoblaymiz.


(2.2.8)
Oxaktosh bo‘lagini parchalanishi uchun kerak bo‘lgan issiqlikni quyidagicha aniqlaymiz.
(2.2.9)
bu yerda - oxaktosh massasi, kg;
1782,7- ni parchalanishi uchun lozim bo‘lgan solishtirma issiqlik miqdori , .
U holda (2.2.9) dan

Oxaktosh tarkibida 93,5% bo‘lganligi va pishirish darajasi 94,3% ekanligini hisobga olib quyidagiga ega bo‘lamiz.



ni hisoblash uchun oxaktosh va oxakni o‘rtacha issiqlik o‘tkazuvchanligini hisobga olishimiz kerak bo‘ladi.
Oxak uchun

Pishirish zonasi uchun temperaturalar farqi va issiqlik uzatishi koeffitsentlarini aniqlaymiz.

Temperaturalar farqini quyidagi munosabat orqali hisoblaymiz.
(2.2.10)
(2.2.10) ga qatnashuvchi temperaturalar son qiymatlarni qo‘yib

Oxaktosh bo‘lagining sirt yuzasi

(2.2.8) ga qatnashuvchi yuqorida zikr qilingan kattaliklar son qiymatlarini qo‘yib uchun quyidagiga ega bo‘lamiz.

ga teng bo‘limini e’tiborga olsak

Bu tenglikdan vaqtni aniqlasak

3) Sovush zonasida
Boshlang‘ich radiusi bo‘lgan oxaktosh bo‘lagining massasi pishirilgandan so‘ng quyidagi ko‘rinishdagi munosabat orqali aniqlanadi.

bu yerda - pishirilganga qadar oxaktosh bo‘lagini massasi, kg;
- massasi 1 kg bo‘lgan oxaktoshdan chiqqan oxak
Oxaktosh bo‘lagini 50⁰C gacha temperaturada sovitilganda u quyidagi issiqlik miqdorini beradi.

Bu yerda -oxakning solishtirma issiqlik sig‘imi,
Sovush zonasida olingan oxak bo‘lagi sirti yuzasida chiqariladigan issiqlik miqdorini quyidagi munosabat orqali hisoblaymiz.
(2.2.11)
Issiqlik uzatish koeffitsenti va o‘rtacha logarifmik temperaturalar farqini quyidagi munosabatlar orqali aniqlaymiz.

(2.2.11) ga qatnashuvchi kattaliklar son qiymatlarini qo‘yib uchun quyidagiga ega bo‘lamiz.

lar tengligidan
Bundan ni aniqlasak

Pechda oxaktoshni to‘liq bo‘lish vaqtini (2.2.1) dan aniqlaymiz.