Aerodinamika fanining rivojlanish tarixi

Bitiruv malakaviy ishining dolzarbligi. Ma’lumki, asosiy yuqori temperaturali jarayonlar sanoat pechlarida o‘tkaziladi. Sanoat pechlari o‘z navbatida sonoat tarmoqlarida ishlatilishiga ko‘ra, issiqlik energiyasi manbaiga ko‘ra, isitish usuliga ko‘ra, texnologik vazifasiga ko‘ra va xom –ashyolar bilan to‘ldirish usuliga ko‘ra klassifikatsiyalanadilar[5-11]. Yuqorida zikr qilingan pechlar ichida shaxta pechlari ham keng qo‘llanilinib ular bevosita qidiriladigan pechlardan bo‘lib, issiqlik qizdiriladigan material tarkibiga qo‘shilgan qattiq yoqilg‘ining oksidlanishi hisobiga hosil bo‘ladi[5-8]. Bu pechlarning ish hajmlari uning vertikal o‘qi bo‘ylab joylashtirilgan bo‘lib, u aylanma shaxtani tashkil etadi. Bu pechlarda ishlov beriladigan qattiq materiallar yoqilg‘i (koks) bilan aralashgan holda pastga harakat qiladi, pastdan esa unga qarshi havo oqimi puflanadi. Ba’zan shaxta pechlari gaz yordamida ham qizdiriladi.
Shaxta pechlari sanoatda keng tarqalgan bo‘lib, cho‘yan olishda [11-15], ohaktoshni kuydirishda [5-9], qattiq yoqilg‘ilarni gazga aylantirishda [9-10] qo‘llaniladi. Shaxtali pechlarda murakkab issiqlik va massa almashinuv jarayonlari sodir bo‘lib, bu jarayonlar kam o‘rganilgan hamda o‘zbek tilida hisoblash metodlari ishlab chiqilmagan.
Yuqorida zikr qilinganlarga asosan shaxtali pechni issiqlik hamda aerodinamik hisoblash, tutun so’rgich, gaz yoqish, kiritish va chiqarish kabi yordamchi qurilmalarini tanlash hamda pechni loyihalashga yo‘naltirilgan tavisyalar berish dolzarb masalalardan hisoblanadi.
Bitiruv malakaviy ishining maqsadi. Shaxtali pechni issiqlik hamda aerodinamik hisoblash va yordamchi qurilmalarini tanlash.
Bitiruv malakaviy ishning vazifalari.

1. 
   Mavzuga doir ilmiy va ilmiy-metodik manbalarni o‘rganish, tahlil qilish.
   
2. 
   Kirim va sarf qismlarini hisoblashlar orqali shaxtali pechda oxaktosh pishirish jarayonining material balansi tuzish.
   
3. 
   Oxaktoshni pechda bo‘lish vaqtini qizish, pishirish va sovitish zonalariga bo‘lib hisoblash va unga ta’sir etuvchi omillarni aniqlash.
   
4. 
   Shaxtali pechning konstruktiv o‘lchamlarini hisoblash va qizdirish, pishirish hamda sovitish zonalarining balandliklarini aniqlash.
   
5. 
   Gaz, havo va yonish mahsulotlari miqdori hamda tarkibini hisoblashlar orqali tabiiy gaz yonishining material balansini tuzish hamda gazni issiqlik berish qobiliyatini aniqlash.
   
6. 
   Pishirish zonasiga kiritiladigan va sarflangan issiqlik miqdorlarini hisoblash hamda pishirish zonasining issiqlik balansini tuzish.
   
7. 
   Pechga kiritiladigan oxaktosh, yoqilg‘i va havo miqdorlarini hisoblash hamda pechning yig‘ma material balansini tuzish.
   
8. 
   Texnologik jarayonlar uchun sarflangan hamda pechga keladigan umumiy issiqlik miqdorlarini hisoblash va pechning foydali ish koeffitsentini aniqlash.
   
9. 
   Qizdirish, yonish va sovitish zonalarining gidravlik (aerodinamik) qarshiliklarini hisoblash.
   
10. 
    Berilgan temperaturadagi hajmiy sarf hamda bosimni hisoblash va tutun surgichni tanlash.
    
11. 
    Shaxtali pechni material va issiqlik balansini hisoblash metodini ishlab chiqish va pechni loyihalash bo‘yicha ilmiy-amaliy tavsiyalar berish.