Adabiyoт uмuмiy o‘rтa тa’liм мakтablarining

Qiz bola va O‘g‘il bola birga:
– O‘zbek mutafakkiri Alisher Navoiy – 26 035 ta!
(Olib  boruvchilar  oxirgi  gapni  shunday  ovoz  va  ta’kid  bilan 
talaffuz  qilishi  kerakki,  zaldagilar  beixtiyor  qarsak  chalib  yubo-
rishsin.)
O‘g‘il  bola:  –  U  yog‘ini  so‘rasangiz,  Navoiy  bobomiz  o‘z 
iste’dodining  kuchini,  o‘zi  yaratib  qo‘ygan  xazinalar  salmog‘ini 
o‘zlari  juda  yaxshi  bilganlar.  Mana  ul  zotning  o‘z  ichki  ovozi, 
vijdon tovushi – hotif bu haqda nima deydi:
Dedim: nazm ahlining sarxayli kim bo‘lg‘ay, dedi hotif:
Navoiy bo‘lg‘ay, ulkim sen tilaydursen agar bo‘lg‘ay.
(Shu misralar o‘qilar ekan, olib boruvchilar o‘zlari ortga che-
kinib,  iltifotli  qo‘l  harakatlari  bilan  sahnaga  Navoiy  obrazidagi 
o‘quvchini  taklif  etishadi.  Bu  obrazda  chiqadigan  o‘quvchi  olib 
boruvchilardan  aslo  kichik  yoshda  va  jussada  bo‘lmasligi,  iloji 
boricha yuqori sinf o‘quvchisi yoxud o‘qituvchi-murabbiy bo‘lishi 
tavsiya  etiladi.  Uning  libosi  ham  ortiqcha  yaltur-yultirli  emas, 
balki sodda, biroq salobatli bichim va rangda, masalan, oq yoxud 
qaymoq rangda bo‘lgani ma’qul.)

---

149
Navoiy (qo‘lida qog‘oz, unga onda-sonda qarab, yoddan):
Nizomiy olsa Barda’ birla Ganja,
Qadam Rum ahlig‘a ham qilsa ranja.
Chekib Xusrav dag‘i tig‘i zabonni,
Yurib fath aylasa Hindustonni.
Yana Jomiy Ajamda ursa navbat,
Arabda dog‘i cholsa ko‘si shavkat.
Agar bir qavm, gar yuz, yo‘qsa mingdur,
Muayyan turk ulusi xud meningdur.
Olibmen taxti farmonimga oson,
Cherik chekmay Xitodin to Xuroson.
Xuroson demakim, Sherozu Tabriz,
Ki qilmishdir nayi kilkim shakarrez.
Ko‘ngil bermish so‘zimga turk jon ham,
Na yolg‘uz turk, balki turkmon ham.
(Navoiy ushbu misralarni aytarkan, asta sahna chetiga qo‘yilgan 
chiroyli  kursiga  borib  cho‘kadi.  Uning  o‘rnini  olib  boruvchilar 
egallaydi.)
Qiz bola: – Navoiy hazratlarining bu darajada dovruq topishining 
siri,  avvalo,  uning  ijodida  insonparvarlik  –  gumanizm  g‘oyasi 
ustuvor bo‘lgani bilan izohlanadi. Navoiy olamning gultoji bo‘lmish 
inson, uning ko‘ngliga e’tibor mavzusini ijodining markaziga olib 
chiqqan edi.