Abbatisa – ayollar katolik monastirlarining boshqaruvchilari. Abbatlik

Iyerarxiya (yunon.hiyeros – muqaddas va arche – hokimiyat) – 1) xristianlik dinida farishtalarning darajasiga qarab tarkibiy joylashuvi; 2) diniy yoki dunyoviy mansablarning darajasiga qarab tartiblanadigan zinapoyasimon joylashuvi.
Iyezuitlar – Ignatiy Loyolo tomonidan tashkil etilgan va 1540-yilda tasdiqlangan katolik rohiblik ordeni (“Iesus Jamiyati”) a’zolari, orden reformatsiyaga qarshi asosiy qurol sifatida foydalanilgan.
“Ishchilar va xizmatchilar toʻgʻrisida ordonans” – 1349 yilda Angliya qiroli Eduard III (1327-1377) tomonidan e’lon qilingan huquqiy hujjat. XIV asrning 2-yarmida Angliyada qabul qilingan “Ishchilar haqidagi qonunlar” turkumining birinchi akti. Bunga asosan, yoshi 12 dan kam boʻlmagan va 60 yoshdan oshmagan erkak va ayollarning barchasi oʻzining oldingi xoʻjayinlari qoʻliga vabo kasali (“Qoʻra oʻlat”) tarqalishdan oldingi shartlar asosida qaytishlari kerakligi koʻzda tutildi. Agarda, kimning oʻz chek yeri yoki xoʻjayini boʻlmasa, u ham vabo tarqalmasdan oldingi toʻlovlar asosida yollanib ishlashi zarur edi. Agarda kimda-kim bu ordonansni bajarishdan bosh tortsa va uning bu bosh tortishi ikki guvoh tomonidan isbotlansa, u oʻsha zahotiyoq qamoqqa tashlangan. Agar biror kishi qamoqqa olingan kishini ishga olish istagini bildirsagina u hibsdan ozod qilingan. Unda ishlamasdan tilamchilik va oʻgʻirlik qilib yurish taqiqlanadi. Hatto, tilamchilarga sadaqa qilganlarga ham qamoq jazosi beriladi.
.

~ J ~

Jakeriya – oʻrta asrlarda Fransiyada roʻy bergan eng yirik dehqonlar qoʻzgʻalonlaridan biri. 1358-yil mayda Parijning shimolidagi Bove okrugida Yuz yillik urush davrida boshlangan. Zamondoshlari ushbu qoʻzgʻalonni “dvoryan boʻlmaganlarning dvoryanlarga qarshi urushi” deb atagan. Jak nomi keyinchalik paydo boʻlgan, chunki dvoryanlar oʻz dehqonlarini “Jacques bon homme” – “Sodda jak” deb atashgan. Ushbu qoʻzgʻalon uzoq muddat davom etayotgan urush keltirib chiqargan iqtisodiy inqiroz, ogʻir soliqlar, aholining uchdan bir qismidan to yarmigacha qirib yuborgan oʻlat epidemiyasi oqibatlarida kelib chiqqan. Dofin Karlning (Fransiyaning qiroli Ioann II Rahmdil inglizlar qoʻlida asirlikda boʻlgan vaqtida mamlakatni idora qilib turgan) dehqonlarni qal’alarni mustahkamlash va ularni oziq-ovqat bilan ta’minlash majburiyati haqidagi buyrugʻi qoʻzgʻalon koʻtarilishiga turtki boʻlib xizmat qildi. Qoʻzgʻalon butun Shimoliy Fransiyani – Bove, Pikardiya, Il-de-Frans va Shampanni qamrab oldi. Qoʻzgʻalon tarkibi xilma-xil boʻlib, ularning safida dehqonlardan tashqari, qishloq hunarmandlari, mayda savdogarlar va qishloq ruhoniylari boʻlgan. Qoʻzgʻalonchilar alohida dasturga ega boʻlmagan. Ularning umumiy soni taxminan 100 ming nafargacha yetgan. Qoʻzgʻalonga oddiy dehqon Gilom Kal boshchilik qilgan. Qoʻzgʻalonchilar qoʻshini fransuz taxtini egallash uchun Parijga otlangan Navarra qiroli Karl Yovuz boshchiligidagi feodal qoʻshinlari bilan toʻqnash keldi. Son jihatidan ustun boʻlgan qoʻzgʻalonchilarni yengishga koʻzi yetmagan Karl Yovuz ayyorlik bilan (ya’ni ritsarlik qasamini ichadi) muzokaralar uchun huzuriga kelgan Gilomni asirlikka oladi va qatl qildiradi. Boshliqsiz qolgan qoʻzgʻalonchilar qoʻshini magʻlubiyatga uchraydi. Lekin dehqonlarning noroziliklari 1358-yil sentabrgacha davom etgan. Garchi qoʻzgʻalon magʻlubiyatga uchragan boʻlsada, lekin izsiz ketmadi. Qirol Karl V soliq islohotni oʻtkazib, soliq olishni tartibga soldi, soliq oluvchilar ustidan nazorat oʻrnatildi.