Abbatisa – ayollar katolik monastirlarining boshqaruvchilari. Abbatlik

~ Q ~

Qalqon puli (lot. scutum–qalqon) – harbiy feodal majburiyat (ritsarlik xizmati) oʻrniga toʻlanadigan pul toʻlovi, soligʻi Angliyada davlat mudofaasini yaxshilash maqsadida Genrix II (1154-1189) tomonidan joriy qilingan. Qalqon puli hisobiga qirol oʻzi uchun feodaldan koʻra foydali boʻlgan ritsarni harbiy xizmatga yollagan. Bu orqali ritsarlarni yollanma askarlar bilan almashtirish, vassallik munosabatlaridan fuqarolik huquqlariga oʻtish imkonini bergan.
Qal’a – feodalning (senor) mustahkamlangan uy-joyi, turargohi. Dastlabki Q.lar X asrda paydo boʻlgan. Bular odatda donjonlar – yogʻochli minoralar boʻlib, tabiiy yoki sun’iy ravishda koʻtarilgan tepaliklar ustiga, devor bilan oʻrab olingan, devorning tashqi tomoni handaqli boʻlgan inshoot tarzida bunyod etilgan. Donjon bir qancha qavatli boʻlgan: feodal va uning oila a’zolari uchinchi qavatda istiqomat qilgan. Bunday qal’alarning ichi sovuq, qorongʻi va tor boʻlgan. Vaqtlar oʻtishi bilan Q.lar toshdan qurilgan. XIII-XIV asrlarda qal’alar murakkab majmua koʻrinishini kasb etib, saroy, uylar, Q. kapellasi, quduq, “banal” nonvoyxona, hunarmandlar uylari, zindon, jamoat va xoʻjalik inshootlarni qamrab olgan. Bu Q.lar bir paytning oʻzida feodalning xoʻjalik markazi bilan birga harbiy istehkom vazifasini bajargan. Urushlar vaqtida bu Q.lar mahalliy aholiga boshpana va himoya qoʻrgʻoniga aylangan. Undan tashqari Q.lar oʻz xoʻjayiniga shu joyga tutash hududlardagi mulkini kuzatish imkoniyatini bergan. Q.lar xuddi tegirmonlar singari oʻrta asrlar uchun xarakterli jihatlardan biriga aylangan.
Qilichbardorlar (aka–uka xristovlar Lashkari) ordeni – Lvov yerlarini egallagan nemis feodallarining 1202-yilda tashkil qilgan diniy-ritsarlik ordeni. Q. O.nining nomi ularning yopinchiqlarida xoch tasviri bilan birga qizil qilich tasvirining mavjudligida edi. Orden a’zolari turli mamlakatlarning ritsarlari boʻlgan. Ordenning birinchi magistri aka-uka ritsarlar tomonidan oʻldirilgan. Shu sababli orden tashkilotchilari va Riga yepiskopi oʻrtasida ziddiyat kelib chiqadi, ammo Rim papasi ularni oʻziga boʻysundiradi. Orden ritsarlari sharqiy Boltiqboʻyiga faol ravishda bosqinchilik urushlarini olib borganlar. 1236-yilda Shyaulya yaqinida litvaliklar tomonidan magʻlub qilingan. Rim papasi ordenni qayta tiklash uchun koʻplab davlatlardan ritsarlar taklif qiladi. 1237-yilda ordenining qolgan a’zolari Tevton ordeniga qoʻshiladi va uning filialiga aylanadi. Livoniya ordeni bilan Litva va Estoniyaga yurishlarda ishtirok etgan. XVI asrda orden oʻzini Polsha qiroli va Litvaning Buyuk knyaziga vassal deb tan olgan.
Qirol (karol) – Yevropa mamlakatlarida monarxiya tuzumidagi davlatlarning (qirollik) boshliqlari. Atama sifatida Buyuk Karl nomidan olingan deb keltiriladi.