Prekariy (lot.iltimos) – kam yerli yoki yersiz kishining yozma iltimosiga koʻra yirik yer egasi tomonidan foydalanish uchun berilgan (ma’lum vaqtga yoki umrbod) shartli yer egaligi. Yerni olish uchun P.chi obrok toʻlashi, ayrim holatlarda yer egasiga barshina oʻtab berishi lozim boʻlgan. Bir necha koʻrinishdagi P.lar boʻlgan: 1) Yirik yer egasi tomonidan iltimos qilgan kishiga oʻz yerini qaytarib berishi; 2) Kichik yer egasining ma’lum bir sharoitlar natijasida (bosim yoki boshqa) oʻz yerining egalik huquqini yirik yer egasiga (koʻpichna cherkovga) topshirgan, keyin esa P. koʻrinishida ushbu yerni qayta olgan (umrbod yoki ikki uch avlod merosiyligi asosida); 3) Mukofotli P.lar, unga koʻra yirik yer egasi P.chining olgan yeriga qoʻshimcha yer (koʻpincha ishlov berilmagan yerlar) bergan, ya’ni P.chi nafaqat oʻz yerini P. tarzida olgan, unga qoʻshimcha ravishda yirik yer egasidan yer olgan. Bu ayniqsa cherkov yerlarida keng tarqalgan edi. Oʻrta asrlarda P. erkin dehqonlarni qaramlikka tushirishning eng keng tarqalgan usullaridan biri boʻlgan. Yerga egalik huquqidan mahrum boʻlgan P.chi yerga biriktirilib qoʻyilgan. P. yer egaligi VIII-IX asrlarda keng tarqaldi.
Prelat (lot.hurmatli, muhtaram) – 1) ilk oʻrta asrlarda arxiyepiskop huquqlari berilgan elchi; 2) Keyinroq katolik va anglikan cherkovida oliy din peshvolari – ruhoniylar toifasining umumiy nomi.
Premonstrantlar – XII asr boshlarida Norbert Ksantenskiy (tax. 1080-1134) tomonidan asos solingan rohiblik ordeni a’zolari. Koʻpincha orden asoschisi nomi bilan norbertanlar ham deb atalgan. Orden 1122-yilda Norbert tomonidan tashkil etilgan doimiy kanoniklar tashkiloti zamirida paydo boʻlgan. Orden tezlik bilan oʻsib borgan, 1230-yilda ularda 1000 dan ortiq monastirlar boʻlgan. Ular Fransiyada, Germaniyada, Angliya, Italiya va Pireney yarim oroli, Vengriya, Polshada faoliyat olib borishgan. Orden a’zolari ikkiga boʻlingan: premonstrantlar (toʻla huquqli rohiblar) va konverzlar (ordenda ovoz berish huquqiga ega boʻlmagan va jismoniy mehnat bilan shugʻullanuvchilar). Muhim qarorlar bosh kapitullar tomonidan qabul qilingan. Premont monastiri abbati va qolgan asosiy uch monastir abbatlari ordenining oʻziga xos “hukumatini” tashkil qilgan. Tez orada orden boy va ta’sirli ordenga aylanishga erishdi. Sisterianlar ordenidan farqli ravishda P. boʻlgʻusi ruhoniylar sifatida ibodatlarini ado etganlar, din targʻiboti bilan shugʻullanganlar, daxriylarga qarshi kurashganlar.
Do'stlaringiz bilan baham: |