Abbatisa – ayollar katolik monastirlarining boshqaruvchilari. Abbatlik

Ritsarlar, ritsarlik (nem. ritter – otliq, suvoriy) – Gʻarbiy Yevropa mamlakatlarida oʻrta asrlar davrida mavjud boʻlgan harbiy qatlam. Keng ma’noda R. deganda barcha dunyoviy feodal harbiylar tushunilgan. Ammo R. tugʻilganda ularga shu unvon berilmasdan, ma’lum marosim natijasida berilgan. Ritsarlikning boshlanishi VIII asrga toʻgʻri keladi. VIII-IX asrlardagi ritsarlik tushunchasi bilan XII asrdagi ritsarlik tushunchalari bir biriga mos kelmagan. IX asrda R. oʻz senorlaridan olingan yer evaziga otliq qoʻshin sifatida harbiy xizmat oʻtagan. IX-X asrlarda R. hukmron sinfga aylangan. XI asrdan boshlab esa ritsarlik klassik darajaga yeta boshlagan va asosiy harbiy – aristokratlar qatlami-ga aylangan. Keyingi davrlarda R.likka oʻtish marosimi tartiblari ham shakllangan. R.lik birinchi Fransiyada vujudga kelib, keyin boshqa davlatlarda ham shakllangan. R.likning asosiy jasorati saxiylik boʻlgan. Boylik orttirish ularning maqsadi boʻlmagan. R.ning senor bilan munosabatida nolish mumkin boʻlmagan va vassallik ishonchi saqlab qolingan. Dushman bilan esa beshavqat munosabatda boʻlish talab qilingan. R.ning asosiy mashgʻuloti urush, ov va ritsarlik musobaqalari boʻlgan. Xoʻjalik ishlari bilan umuman shugʻullanmagan. Salib yurishlariga qadar R. oʻz vaqtlarining katta qismini xotinlari yoki oilasi bilan oʻtkazgan. Salib yurishlari natijasida ular orasida oilali R.ning soni keskin kamayib, ular xonimlar va kurtuaz muhabbatga bogʻlanib qolishgan. Fransiyada R.– shevalye, Ispaniyada – kabalyeros va Germaniyada – ritterlar deb nomlangan. Oʻq otar qurollarning kashf qilinishi bilan R. oʻzlarining mavqelarini yoʻqotishadi.
Ritsarlik romanlari – epik janrdagi oʻrta asrlar davri ritsarlarni madh etuvchi saroy adabiyoti. Uning shakllanishida antik davr adabiy merosi, xristian an’analari, folklorlar (kelt afsonalari, salib yurishidan keyingi ritsarlarning xotiralari) alohida oʻrin egallagan. R.R.ning markazida qahramon ritsarning ichki kechinmalari, jasoratlari, dinga sodiqligi va boshqalar turgan. Mazkur janrdagi asarlar dunyoviy xarakterga ega boʻlsada, ammo ular Yevropada milliy adabiy tillarning shakllanishida muhim ahamiyatga ega boʻlgan. R.R. Fransiyada Yevropaning boshqa mamlakatlariga nisbatan kengroq tarqalgan. XII-XIV asrlarda shu janrda Kretyen de Trua, Genrix fon Feldek, Volfram fon Eshenbax, Gotfrid Strasburgskiy va boshqalar ijod qilishgan.