A s o s L a r I toshkent irrigatsiya va qishloq xo‘jaligini

Muhabbat va nafrat. 
Muhabbat inson axloqiy hayoti­
ning cho‘qqisi, komillik belgisi, muhabbat — oliy tuyg‘u, shu 
m a’noda u oliy tushuncha. Muhabbat bosh mezoniy tushuncha
1 Arastu. Axloqi kabir. — Т.: S' 
5. — 123 b.

---

sifatida deyarli barcha asosiy tushunchalarda va tamoyillarda o‘z 
«hissa»siga ega. Shu jihatdan atoqli tasavvufshunos Najmiddin 
Kornilov: «Juda ko‘p irfoniy tushuncha — istilohlarning sharhi 
muhabbatga borib taqaladi», — der ekan, ayni haqiqatni aytadi1. 
Na ezgulikni, na yaxshilikni, na vatanparvarlikni, na insonpar- 
varlikni muhabbatsiz tasavvur etib bo‘lmaydi.
Muhabbat ham, axloqshunoslikdagi ko‘pgina tushuncha- 
lardek, «juftlik» xususiyatiga ega, uning ziddi — nafrat. Nafrat 
tushunchasi, albatta, muhabbat singari keng qamrovli emas. U 
aksil muhabbat tarzida namoyon bo‘ladi, obyektdan chetlashish- 
ni, undan begonalashishni taqozo etadi. Hazar, jirkanch hissi 
nafratning kundalik turmushdagi tor, «mayda» ko‘rinishidir. 
Nafratning ularga nisbatan «yirikligi» uning ijtimoiy hodisa sifa­
tida mavjudligidir.
Ezgulik va yovuzlik. Ezgulik — eng muhim axloqiy kat- 
j
egoriyalardan biridir. Ezgulik inson faoliyatining asl mohiyati- 
.\V
I
ni anglatadi. Shu nuqtayi nazardan ezgulik insonga eng kuchli 
j m a’naviy lazzat bag‘ishlaydigan, uni ijtimoiy shaxsga aylantirib, 
/ haqiqiy baxtga olib boruvchi fazilat; shaxsni komillikka jamiyatni 
esa yuksak taraqqiyotga yetkazuvchi qadriyat sifatida baholanadi.
■% 
Ezgulikning o‘ziga xos xususiyati shundaki u insonning axloqiy 
, faoliyati tufayli muayyanlashadi va bevosita axloqiy xatti-harakat 
natij saida yuzaga chiqadi. Bundan tashqari ezgulikda manfaatdan 
; ko‘ra umummanfaat ustuvor hisoblanadi.
Ezgulik yuksak axloqiylik sifatida jamiyatning ijtimoiy taraq­
qiyot hodisasi nuqtayi nazaridan bir qator xususiyatlarga ega. U:
— stixiyali ko‘r-ko‘rona ishlar emas, balki insonning shaxsiy 
manfaatlaridan jamiyat va xalq manfaatining yuksakligiga asos­
langan oqilona xatti-harakatlar natijasi;
— majburiylik emas, balki vijdon amri bilan amalga oshiri- 
ladigan axloqiy voqelik;
— inson axloqiy idealiga muvofiq keladigan real axloqiy mu- 
nosabatning ijobiy mazmuni;