9-mavzu. Kasbiy faoliyati samaradorligini oshirishda hissiy-irodaviy va shaxsiy fazilatlarning o‘rni

---

9-mavzu. Kasbiy faoliyati samaradorligini oshirishda hissiy-irodaviy va 
shaxsiy fazilatlarning o‘rni
Reja: 
1. Shaxsning hissiy-irodaviy sohasi va kasbga moslashish. 
2. Hissiy holatlarning ifodalanishi. Hissiyot turlari. 
3. Irodaviy faoliyatning umumiy xususiyatlari. Shaxsning irodaviy sifatlari va uni 
tarbiyalash. Xulq-atvorni irodaviy boshqarish. 
1.
 
Shaxsning hissiy-irodaviy sohasi va kasbga moslashish 
Hissiyot bamisoli insonning kiyimidir. Insonning hissiyotiga ko‘ra, uning holati 
haqida fikr yuritish mumkin. 
His-tuyg‘ular – kishining o‘z hayotida nimalar yuz berayotganiga, nimalarni bilib 
olayotganiga yoki nima bilan mashg‘ul bo‘layotganiga nisbatan o‘zicha turli xil shaklda 
bildiradigan ichki munosabatidir. His-tuyg‘ularning kechishi sub‘ekt alohida his 
etayotgan ruhiy holat sifatida gavdalanadi. Bunda biron-bir narsani idrok etish va 
tushunib etish, biror narsa to‘g‘risida bilib olish idrok etilayotgan, tushunib olinayotgan, 
ma‘lum yoki noma‘lum narsalarga nisbatan shaxsiy munosabati bilan birgalikda ro‘y 
beradi. Shu hollarning barchasida his-tuyg‘ularning boshdan kechirilishi xususida, 
kishining alohida hissiy holati xususida so‘z yuritiladi. 
Hissiyotlar o‘zining yuzaga kelishi nuqtai nazaridan odamning ehtiyojlari, 
qiziqishlari va intilishlari bilan bog‘liq bo‘ladi. Masalan, odamning organic ehtiyojlarini 
qondirishi bilan bog‘liq bo‘lgan hissiyotlar odamda rohatlanish, qanoatlanish tuyg‘usini 
yuzaga keltiradi. Organik hissiyotlarni qondira olmaslikodamning ruhini tushirib, 
kayfiyatini buzib, azoblanish, toqatsizlanish hissiga sabab bo‘ladi. 
Odamning hissiyotlari uning mazmuni hamda, shakllari, ijtimoiy-tarixiy sharoitlari 
bilan bog‘liq bo‘ladi. Hissiyot odamda sodir bo‘layotgan hodisa va narsalardan shaxs 
sifatidagi odam uchun ahamiyatli bo‘lganlari haqida darak beruvchi signallar tizimi 
hisoblanadi.
Hissiyotning darak beruvchilik vazifasi psixologiyada hissiyotning impressive 
tomoni deb ataladi. 
Impressiv
so‘zi lotincha taassurot degan ma‘noni anglatadi. 
I.P.Pavlov tirik mavjudodlarning atrofimizdagi muhitga moslashuviga hosil 
qiladigan, buziladigan dinamik stereotiplar orqali biror hissiyot va emotsional 
kechinmalarning ijobiy va salbiy sifatlarini tushuntirib beradi.