А. Рахмонов, Ё. Жуманазаров, С. Акбаров ёш даврлари психологияси

Сабот-матонатлилик. 
Иродавий характер хислатларига сабот-матонат, ўзини йўқотмаслик, 
ўзини тута билиш киради. Ўсмирдаги бу хислатни ҳар томонлама ўстирмоқ лозим. Ўсмирнинг ўзини 
йўқотиб қўйишга олиб келувчи ҳолларга йўл қўймаслик керак. Бундай ҳолларнинг қайта 
такрорланиши на-тижасида салбий одатлар вужудга келиши мумкин. Шунга эришиш керакки, ўсмир 
ўзини тутишни ўрганишни ўзи хоҳлайдиган бўлсин. Ана шунда ўз-ўзини тарбиялаш мумкин бўлган 
шароит вужудга келади. Ўсмирлик даврида ўзини тута билиш характери меҳнатда ва ўқишда ўзини 
вазмин тутиш учун яхши шароит яратиб беради. Ўсмирнинг ана шу хусусиятини ҳисобга олган 
ҳолда ўсмирни ўзини тутишга астойдил ўргатмоқ лозим. 
Қатъийлик. 
Ўсмирнинг ўқиш ва бошқа хилдаги фаолияти қатъийлик кўрсатмасдан амалга 
ошиши мумкин ҳам эмас. Бошлаган ишни охирига етказишни билиш ва уни талаб қила бориш 
қатъийликни тарбиялашга ёрдам беради. Қатъийлик зўр бериб фикрлашни, ички интизомлиликни 
талаб қилади. Ўсмирларга тўғри ёрдам берган ҳолда уларни ана шундай қатъийликка ўргатиш керак. 
Ўсмирдаги қатъийликни тарбиялаш оиладаги вазият билан мустаҳкам боғланган бўлади. Кўпинча 
ўсмирнинг қайсарлигини қатъийлик кўрсатиш деб ҳисоблайдилар. Қайсарликнинг одатга айланиб 
кетишига йўл қўймаган ҳолда қайсарлик билан қатъийлик ўртасидаги фарқни ҳаётий мисолларда 
кўрсатиб бериш, бу икки хил хислатни бир-бирига қўшиб юбормаслик керак. Характер хислатлари 
муайян даврда таркиб топади. Бошда ўсмир ўзини фақат муайян ситуацияда, муайян ҳолатда 
тутишни билади. Унинг бундай ўзини тутишини такрорлаш йўли билан мустаҳкамлаш, кейинчалик 
эса бошқа шароитга ҳам тадбиқ қилиш лозим. Амалда такрорланиб мустаҳкамланган зарур психик 
ҳолат ўсмир хулқининг ижобий хислатига айланади ва ҳар қандай ҳолатда ҳам бу хислатлар вужудга 
кела беради. 
Характер хислатларининг таркиб топиши процессида ўсмирнинг активлиги катта аҳамият 
касб этади, шу билан бир қаторда, таълимтарбия ҳам катта аҳамиятга эгадир.