A. N. Valiyev, B. R. Haqberdiyev, N. X. Gulomova, Z. A. Boboyeva

a
dadetal aslining yaqqol 
U sviri 
berilgan, 
b
da esa shu detal tarkibi geometrik nuqtayi nazardan tahlil 
qllingun. 
So‘ngra 5.39-rasmda uning eskizi bajarilgan. Demak, talaba ham 
variant 
bo‘yicha berilgan detalni yuqoridagidek, xayolan tahlil qiladi va 
tilting eskizini 
5.39-rasmdagidek qilib bajaradi.
R ezbali 
detal eskizini bajarishga oid grafik ishga variantlar kafedra 
laborntoriyasidan 
olinadi.
81

---

5.38-rasm
Ko'rsatHmagan qvymo
radiu s/ar 3  ... 5 am
5.39-rasm
82

---

I l l BOB. A JR A L U V C H I VA A JR A LM A S 
B IR IK M A L A R
6. Ajraluvchi birikmalar va unga oid grafik 
vazifalar
Umumiy m a’lumotlar. 
Ajraluvchi birikmalar mavzusi mashinasozlik 
eh!*machiligida 
talabani dastlabki y ig ‘ish chizm alarini tuzishga 
O'fgltuvchi 
material hisoblanadi. M ashina mexanizmlari va turli 
modlamalar 
tarkibida uchraydigan har xil birikmalami sozlash, ta’mirlash, 
y*ngisiga 
almashtirishga to‘g‘ri keladi. Agar birikma tarkibidagi detallami 
Ыг-biridan 
ajratish jarayonida ulaming sifati buzilmasa, yaroqsiz holatga 
kolib qolmasa, detallar hamda birikmadan yana qayta foydalanish mumkin 
b o '
Isa, u holda 
bunday birikmalarga 
ajraluvchi birikma
deyiladi.
Ajraluvchi birikmalarni hosil qilishda asosiy o‘rinni biriktirish 
dctallari egallaydi. Biriktirish detallariga esa quyidagi detallar kiradi: 
boltlar, 
shpilkalar, vintlar, shuruplar, shponkalar, shtiftlar, shplintlar.
Uthbu biriktirish 
detallari yordamida ajraluvchi birikmalar hosil qilinadi. 
Shuningdek, 
ajraluvchi birikmalaming turlari ham biriktirish detallari 
nomi bilan 
ataladi. Ular quyidagilar:
1. Rezbali birikmalar.
/. /.