6
7
8
9
10 11 12 13 14 15 16 17 18 19
20
D
С
в
А
D
В В
С
D
В
в
С
с
С
D
D
D
D
А
С
21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39
40
D
D
В
А
А
D
С
А
С
с
D
В
с
В
С
D
С
В
А
В
41
42 43
44
45 46 47
48
49
50 51
52 53 54
55
56 57 58 59
60
A
D
С
D
А
А
А
В В
С
А
D
D
D
С
А
А
В
В
D
61
62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79
80
С
В
с
D
С
D
А
А
В
С
D
D
С
D
D
В
D
В
С
С
81 82 83 84 85 86 87 88 89 90
91
92 93
94
95 96 97 98 99
100
A
С
С
В
D
В
С
А
А
В
С
В
А
D
А
С
В
В
С
D
314
12. Uzatmalar bo‘yicha ruscha-o‘zbekcha-inglizcha lug‘at
№
Rus tilida
0
‘zbek tilida
Ingliz tilida
1 вариатор
variator
variable ratio mechanism
2 волновая пере
дача
to ‘lqinli uzatma
wave gear
3 винтовая пере
дача
vintli uzatma
screw-type gear, spiral gear,
nonthroated crossed-helical
wormgear
4 вал
val
arbor, axle, torsion bar, rod,
shaft, spindle, axle tree
5 вершин зубьев
tishlar cho‘qqisi
top land, tip of tooth, tooth
tip
6 впадин зубьев
tishlar botig‘i
dedendum circle, root circle
7 высота зуба
tish balandligi
flank depth, tooth depth,
whole tooth depth, tooth
height
8 ведущий вал
yetaklovchi val
live axle
9 ведомый вал
yetaklanuvchi val driven shaft
10 дифференциаль
ная передача
differensial
uzatma
equalizer, differential gear
11 делительная
окружность
bo‘luvchi aylana
reference circle, pitch line,
pitchline
12 диаметр вала
val diametri
caliber, diameter
13 Зацепление
ilashish
Grapping
14 Зацепление вну
треннее
ichkarilama
ilashish
Grapping internal
15 Зацепление зуб
чатое
tishli ilashish
Grapping toothed(jagged)
16 Зацепление
плотное
mahkam, zich
ilashish
Grapping thick
17 Зубец
tish
Tines(Prongs;Jags;Cogs)
18 Зубомер
tish o‘lchagich
gear tooth caliper, gear gage
19 Зубчатая пере
дача
tishli uzatma
issue(transfer;transmission;
gear)
20 Зубчатое колесо
tishli g‘ildirak
Sprockets
21 колесо
g ‘ildirak
wheel
315
22 коническая пере
дача
konus tishli
uzatma
bevel drive
23 косозубая ци
линдрическая
передача
silindrik tishli
uzatma (qiya
tishli)
helical gearing
24 конволют
konvolyuta
convolute
25 линия
зацепления
ilashish chizig’i
effective line of action
26 механическая
передача
mexanik uzatma
power transmission, func
tion-generating mechanism
27 модуль
modul
structural member, pack,
module, modulus, package,
module pitch
28 маховик
maxovik
flywheel, balance wheel, fly
wheel, wheel
29 начальный конус boshlang‘ich
konus
pitch cone
30 прямозубая
цилиндрическая
передача
silindrik tishli
uzatma (to‘g‘ri
tishli)
spur gear set, spur gear train
31 планетарная
передача
planetar uzatma
epycyclic gear drive, plan
etary drive, epicyclic gear,
planet gear
32 подшипник
podshipnik
bearing
33 передача
uzatma
communication, conveying,
drive, pass o f gearing, trans
fer, transmission
34 редуктор
reduktor
1) reduction unit 2) speed
reduction unit
35 ременная пере
дача
tasmali uzatma
belt-and-pulley arrangement,
pulley-belt arrangement,
belting, belt drive, belt trans
mission
36 рейка
reyka
cleat, spline, strip
37 реечная передача reykali ilashma
pinion-rack drive, rack-and-
pinion drive, rack-and-pinion
mechanism, rack-and-pinion
316
38 ступица
gupchak
boss, nave box, hob, (коле
са) hub, nave, pap, stock
39 собачка
sobachka (tish)
striker block, click, transfer
finger, latch, cam pawl, catch
pawl, (храпового механиз
ма) pallet, pawl, ratchet, trip
trigger, trigger, trip
40 толщина обода
колеса
disk qalinligi
wheel tread thickness
41 фрикционная
передача
friksion uzatma
friction gear, friction gearing
42 храповой меха
низм
xrapovikli
mexanizm
ratchet-and-pawl gear
43 цепная передача
zanjirli uzatma
1) chain gear 2) chainwheel
44 цилиндрическая
передача
silindrik tishli
uzatma
cylindrical gear(ing)
45 червячная пере
дача
chervyakli
ilashma
1) worm-and-wormgear
d r ^ 2) worm gear set
46 шпоночный паз
shponka paz
key bed, key groove, key
hole, keyhole, keyseat, key
way, keyhole slot, tenon slot,
key way
47 шевронная пере
дача
shevron tishli
uzatma
nested gear unit
48 шариковый
(о подшипнике)
sharikli uzatma
antifriction
49 шкив
shkiv
sheave block, block, pulley
housing, pulley, sheave,
contact wheel
50 шестерня
shesternya
gearwheel
51 шаг зубьев
tishlar qadami
1) teeth pitch 2) tooth
spacing
52 эвольвента
evolventa
involute curve, involute
317
A D A BIY OTLAR
1. 0 ‘zbekiston Respublikasining «Ta’lim to‘g‘risida»gi Qonuni. -Т.,
1997.
2. ЕСКД. Общие правила выпольнения чертежей. - М.:
«Стандартвг», 1970, 1981, 1991.
3. Raxmonov
/.,
Qirg'izboyeva N., Ashirboyev A., Valiyev A.,
Nigmanov B.
Chizmachilik. -Т.: Voris-nashriyot, 2016, 456 b.
4. Raxmonov I., Abduraxmonov A.
Chizmachilikdan ma’lumotnoma.
-Т.: A.Navoiy nomidagi 0 ‘zbekiston Milliy kutubxonasi, 2005-
310b.
5. Abduraxmonov A.
Chizmachilikdan grafik topshiriqlar tizimi. -Т.:
Cho‘lpon, 2005.
6. To'xtayev A., Abramyan Y.
M ashinasozlik chizmachiligidan
ma’lumotnoma, -Т.: ILM ZIYO, 2010, 262 bet.
7.
Qirg‘izboyev Yu. va boshqalar.
Mashinasozlik chizmachiligi. -Т.:
0 ‘qituvchi, 1981,351 b.
8. Vishnepolskiy I.S., Vishnepolskiy V.I.
(E.Sobitov tarjimasi).
Chizmachilik, -Т., 0 ‘qituvchi, 1990.
318
MUNDARIJA
So‘zboshi........................................................................................................ 3
Kirish.............................................................................................................. 6
I bob. Mashinasozlik chizmachiligi bo‘yicha dastlabki ma’lumotlar. 9
1. Ishlab chiqarish buyumlari va konstruktorlik hujjatlari.
Detal yuzalarining g'adir-budurligi.............................................................. 9
II bob. Rezbalar va biriktirish detallari................................................24
2. Vint chiziqlari, sirtlari va unga oid grafik vazifalar..............................24
3. Rezba va uning turlari............................................................................. 35
4. Rezbalarning chizmada tasvirlanishi va belgilanishi........................... 47
5. Rezbali biriktirish detallarining turlari, chizmada shartli
tasvirlanishi va ularga oid grafik vazifalar................................................ 52
5.6. Fitinglar................................................................................................. 68
5.7. Rezbali biriktirish detallariga oid grafik vazifalar.............................70
III bob. Ajraluvchi va ajralmas birikmalar......................................... 83
6. Ajraluvchi birikmalar va unga oid grafik vazifalar...............................83
6.1. Boltli birikma........................................................................................85
6.2. Shpilkali birikma.................................................................................. 90
6.3. Vintli va shurupli birikm alar.............................................................. 96
6.4. Truba rezbali (quvurli) birikmalar ...................................................120
6.5. Shplintli va shtiftli birikmalar........................................................... 130
6.6. Shponkali va shlitsali birikmalar......................................................132
7. Ajralmas birikmalar va ularga oid grafik vazifalar............................ 140
7.1. Payvand chokli birikm alar............................................................... 143
7.2. Parchin mixli birikm alar.................................................................. 163
7.3. Kavsharlangan va yelimlangan birikmalar...................................... 172
7.4. Tikilgan chok va metall changakli birikmalar.................................174
IV bob. Uzatma va uning turlari.......................................................... 176
8. Uzatmalar va ularga oid grafik vazifalar............................................. 176
V.bob. Buyumning yig‘ish chizmasini tuzish va uni o‘q ish ............. 233
9. Buyumning yig‘ish chizmasini tuzish va uni o ‘qish
hamda ularga oid grafik vazifalar............................................................. 233
10. Sxemalar va uning turlari hamda unga oid grafik vazifalar.............277
11. Mashinasozlik chizmachiligidan testlar............................................ 296
12. Uzatmalar bo‘yicha ruscha-o‘zbekcha-inglizcha lug‘a t ..................315
A dabiyotlar...............................................................................................318
319
A’ZA M JO N VALIYEV, B A X TIY O R HAQBERDIYEV,
Download 8,83 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |