|
Мың сўм
Жалпы дәрамат
1000
800
600 Жәми қәрежетлер
400 Турақлы қәрежетлер
200
0
10 20 30 40 50
Сатыў көлеми, мың дана
38 - сызылма. Зыянсызлық ҳәм мақсетли пайда анализи усылы бойынша баҳаны анықлаў
Бундай баҳада зыянсызлықты тәмийинлеў ушын кәрxана ең кеминде 30000 товар бирлигин сатыўы керек. Сонда муғдардағы товар бирлигиниң ҳәр бирин 20 сўмнан сатып, кәрxана 600000 сўм түсимге ийе болады. Бул көрсеткиш зыянсызлық нуқтасига туўры келеди. Мақсет етип қойылған пайдаға ерисиў ушын кәрxана сатыў көлемине арттырыўы зәрүрли. Мысалымыз бойынша кәрxана 200 мың сўм пайда алыўы ушын ең кеминде 50 мың товар бирлигин сатыўға ерисиўи керек болады.
Талапқа тийкарланған усыл. Көпшилик жағдайларда кәрxаналар бахалаўдың тийкарғы факторы қәрежетлер емес, балким товардың тутыныўшылар тәрепинен қарыйдар сыпатында қабыл етилиўи, яғный товардың қарыйдарлар қәлейтуғыны оның пайдалылығы деп биледи. Демек, баҳа бул жағдайда товардың қуны бойынша әҳмийетлигине муўапық келиўи керек. Негизинде ҳәр бир қарыйдар белгили бир товарды сатып алар екен, ол ҳақыйқаттанда сатып алынған товардың баҳасын оның пайдалылығы менен салыстырып көреди.
Товардың пайдалылығы негизинде баҳалаў усылынан пайдаланатуғын кәрxана тутыныўшылар аңына усы кәрxананың товарына конкурент болған товарлар ҳаққында да қандай тасаввур барлығын билиўлери талап етиледи. Бул жерде тутыныўшылардың бир товар ушын ҳәр түрли шәраятларда қаншама пул төлеўге таяр екенликлерин билиўи әҳмийетли саналады.
Егер сатыўшы товарға баханы оның пайдалылығынан жоқары белгилесе, сатыў көлеми белгиленгеннен кем болыўы мүмкин. Көплеген компаниялар өз товарларының баҳаларын жүдә жоқары белгилейди ҳәм нәтийжеде товар базарда төмен, аз сатылады. Гейпара компаниялар болса өз товарларына ҳәдден тыс төмен баҳа белгилейди. Бул жағдайда товарлар базарда жақсы сатылсада, кәрxанаға кем дәрамат келтиреди. Тутыныўшылардың баҳа дәрежесине қатнасларын билиў ушын арнаўлы маркетинг излениўлери өткериледи. Мәселен, тутыныўшылар арасыда сораўлар өткериў ҳәм базарды тесттен өткериў усылар қатарына киреди.
Тутыныўшының товарды сатып алыўына узақ мүддет даўамында бар болған ҳәм қарыйдар әдетленип, үйренип қалған баҳаларда үлкен тәсир көрсетеди. Бундай жағдайда товар баҳасының азмаз көртерилиўиде товар сатып алыўдың кескин кемейип кетиўине алып келиўи мүмкин. Бунда тутыныўшының әдетленип, үйренип қалған баҳаларға салыстырмалы билдирген пикири товардың сыпатын, орап - жайластырыў ҳәм дизайнин жәнеде жақсылаў есабына өзгертириўи мүмкин.
Тутыныўшылар талабы негизинде баҳаны белгилеўдиң вариантлары-нан бири ким-асты саўдасы өткериў. Егер товар тутыныўшы ушын жүдә әҳмийетли, үлкен қунға ийе болса, онда ким-асты саўдасының басланғыш бахасын жүдә жоқары белгилеў мүмкин болады.
Баҳа белгилеўдиң конкурентлар баҳасына тийкарланған усылы. Кәрxананың баҳа сиясатына конкурентлердиң бахалары ҳәм базарда баҳа өзгериўине конкурентлердиң қатнасы үлкен тәсир көрсетеди. Демек, конкурентлер баханы үйрениў - баҳаның қәлиплесиў тараўында әҳмийетли элементлерден бири саналады. Дәслеп кәрxананың баҳа сиясаты базар типине байланыслы екенлигин атап өтиўи тийис.
Егер базар таза конкурентлер базары болса, онда сатыўшы базардағыдан жоқары баҳаны талап етиўи мүмкин емес, себеби қарыйдарлар усы базар баҳасы бойынша товардың қәлеген муғдарын ашық сатып алыўлары мүмкин. Демек, бул жерде баҳалар талап ҳәм усыныс негизинде белгиленеди. Бунда баҳалар қатаң ҳәм оларға айырықша кәрxана тәрепинен тәсир көрсетиўи дерлик мүмкин емес.
Базар типларинен және бири монополистик конкуренция базары саналады. Бундай базар көп санлы қарыйдарлар ҳәм сатыўшылардан ибарат. Олар өзлериниң питимлерин бирден - бир (ягона) баҳа бойынша емес, баҳалардың кең диапазоны бойынша әмелге асырады. Бундай шәраятда кәрxана баҳаны өзгертириўи ушын кең имканиятларға ийе.
Баҳа белгилеўдиң конкурентлер баҳасына тийкарланған усылына кәрxананың базарда беккем орын ийелеп турған жетекши кәрxана белгиленген баҳаға қарап баҳа белгилеўинде киритиў мүмкин. Бундай жағдайда кәрxана өзиниң товарына базар жетекшиси белгилеген баҳадан бир қанша төмен баҳа белгилейди.
Do'stlaringiz bilan baham: |
