9- ma’ruza: Farmatsevtik ishlab chiqarishda yumshoq dori shakllarida ishlatiladigan yordamchi moddalar

9- Ma’ruza: Farmatsevtik ishlab chiqarishda yumshoq dori shakllarida ishlatiladigan yordamchi moddalar.


Reja:

1. 
   YUmshoq dori shakllarini uchun asoslar,
   
2. 
   antimikrob konservantlar
   
3. 
   stabilizatorlar
   
4. 
   Asosga qattiqlik va yumshoqlik beruvchi moddalar
   
5. 
   Antioksidantlar
   
6. 
   Asoslarga xid beruvchi korrigentlar
   
7. 
   Gidrofob va gidgofil solyubilizatorlar, sirt faol moddalar xaqida tushuncha
   
8. 
   Asoslarga qo‘yilgan xususiy talablar
   

Tayanch so’z va iboralar: Surtmalar, linimentlar, gellar, kremlar, pastalar, shamchalar, lipofil asoslar, vitepsol.

Ajratilgan vaqt  - 2 soat.

Ma’ruzaning maqsadi YUmshoq dori shakllarini uchun asoslar, antimikrob konservantlar, stabilizatorlar, аsosga qattiqlik va yumshoqlik beruvchi moddalar, аntioksidantlar, аsoslarga xid beruvchi korrigentlar, Gidrofob va gidgofil solyubilizatorlar, sirt faol moddalar xaqida tushuncha, аsoslarga qo‘yilgan xususiy talablarхақида маълумотга эга бўлиш.
Surtma tarkibi va texnologiyasi uchun asoslarni tanlashda quyida keltirilgan talablarga: surtmaning terapevtik samaradorligi, zararsizligi, dori moddasi bilan o‘zaro mos kelishganligi, ularning reologik, fizik-kimyoviy xossalari, mikrobiologik turg‘unligi va saqlanish muddatiga ta’sir etmasligiga qarab tanlanash lozim.

Surtmalar texnologiyasida ishlatiladigan asoslarga quyidagi talablar qo‘yiladi:

• 
  zaruriy reologik, fizik-kimyoviy xossalari va yaxshi surtilish, yuvilish xossalariga ega bo‘lishi,
  
• 
  dori moddasi bilan o‘zaro muttanosib va yaxshi absorbsiyalash xossasiga ega bo‘lishi,
  
• 
  tashqi muhit ta’siridan o‘zgarmasligi va dori moddalarining suvdagi eritmalarini yaxshi qabul qilishi,
  
• 
  farmakologik nuqtai nazaridan indifferent, terini qitiqlamasligi va sezuvchanligiga, shuningdek terining boshlang‘ich pH ko‘rsatkichiga (3-4) ta’sir qilmasligi,
  
• 
  mikroorganizmlar yashashi va ko‘payishi uchun sharoit tug‘dirmasligi,
  
• 
  qo‘llash uchun ko‘zda tutilgan maqsadga to‘g‘ri kelishi kerak.
  

Bugungi kunga kelib, surtmalar uchun aloxida moddalardan tashqari bir necha xildagi asoslardan keng ko‘lamda foydalanilmoqda. Ular murakkab tizimli fizik-kimyoviy tuzilishlarga ega bo‘lib, ularning katta miqdordagi assortimenti surtmalarni turli yo‘nalishlar bo‘yicha turlicha tasniflanishiga sabab bo‘lmoqda.