7-mavzu. Estetika nazariyasi Reja

Gilamdo`zlik
O`zbekistonda eng qadim davrlardan buyon keng tarqalgan. O`zining 
naqshlari, bezatilishi, ranglar jilvosi bilan turistlerdi doimo o`ziga rom qilib kelgan. 
O`zlarida gilamdo`zlarning qadim-qadimdan saqlanib kelayotgan an`analarini aks 
ettirgan O`zbekiston gilamlari haqiqiy san`at asariga aylanib, nafaqat antikvar buyum, 
balki o`z egasining iftixori, boy inter`erning ajralmas atributiga aylanmoqda.

---

Monumental imoratlarni bezatish va saroylar, muzeylor, teatrlarning inter`erlari uchun 
O`zbekistonda qadim sharq san`atining bir nechta turlari qo`llaniladi – ganchga 
(alebastr), toshga va suyakga o`yib naqsh solish, yog`och va ganchni rasmlar bilan 
bezatish.
Xalq ijodining o`ziga xos turlaridan biri kandakorlikdir. Misdan har xil idishlar 
ishlanib, ular hayvornatlarnig, qushlarning rasmlari, geometrik ornamentlar, kalligrafik 
yozuvlar bilan bezatilgan. Ushbu san`at turi ayniqsa Buxoro, Samarqand, Farg`ona, 
Toshkentda keng tarqalgan.
O`zbekistonning badiiy hunarmandchiligida pichoq yasash hunari alohida o`rin 
egallaydi. Pichoqlarning tig`ini yuqori sifatli po`latdan, al sopini esa yog`ochdan, 
suyakdan, metalldan yasagan va ularni inkrustatsiya, qimmat baholi toshlar, o`simlik va 
geometrik ornamentlar bilan bezatgan.
Zargarlarning asosiy hunarlarining biriayollarning turli xil taqinchoq buyumlarini 
yasash bo`lgan. Toshkent, Samarqand, Buxoro, Nukus shaharlaridagi muzeylarda turli 
xil tarixiy davrlarning betakror zargarlik buyumlari saqlanmoqda.
O`zbekistonning dekorativ-amaliy san`atida zar iplar bilan tikish alohida o`rin 
egallaydi. Uning markazi o`tmishda ham, bugungi kunda ham Buxoro bo`lib kelmoqda.
 
Estetik tarbiyaning metodlari, vositalari, turlari va yo`nalishlari.
Estetik tarbiya – 
bu insonda kundalik hayotda va san`atda go`zallikni idrok etish, baholash, tahlil qilish 
va yaratish qobiliyatinii rivojlantirish. Bu yerde «go`zallik» tushunchasi shaxsning 
badiiy shakllanishi kontekstida «suluvlik, suluv» so`zlarining mazmuni bilan birdek 
emas. So`nggisi – bu ko`proq tashqi shaklning tasvirlanishi, u konkret tarixiy davr bilan 
bog`liq bo`ladi va o`zgarishi mumkin. «Go`zallik» esa vaqtdan mustaqil va o`z ichiga 
uyg`unlik, gumanizm, yetuklik, ma`naviyat kabi tushunchalar bilan chambarchas 
bog`liq. 
 
Estetik tarbiyaning asosiy maqsadi
- insonda estetik madaniyatni takomillashtirishdir. 
Estetik madaniyat komponentlari: idrok etish, tuyg`ular, ehtiyojlar, did, ideallar. 
Estetik idrok
- go`zallikni o`ning barcha namoyon bo`lishlarida: tabiatda, san`atda, 
shaxslararo munosabatlarda ko`ra bilish qobiliyati.