7-маъруза. Баъзи тизимлар ҳАҚида маълумот

Эксперт тизим (ЭТ) ни ишлаб чиқишда қуйидаги мутахассисликлар вакиллари иштирок этадилар:

• эксперт тизим масаласини ечиши лозим бўлган муаммовий соҳа бўйича эксперт;
• билимлар инженери – эксперт тизимни ишлаб чиқиш бўйича мутахассис;
• анжомий воситаларни ишлаб чиқиш бўйича дастурчи-мутахассис.

Эксперт тизим икки режимда ишлайди: билимларни олиш ва масалаларни ечиш (мос равишда маслаҳат ҳамда эксперт тизимдан фойдаланиш режими деб ҳам номланади).

ЭТ масалани ечиш режимида анъанавий дастурлардан фарқли равишда нафақат ёзилган амаллар кетма-кетлигини бажаради, балки қўшимча равишда уни шакллантиради ҳам. Агар ЭТ нинг жавоби фойдаланувчига тушунарсиз бўлса, қўшимча равишда жавоб қандай олинганлиги тўғрисида тушунтиришни талаб қилиши мумкин.

2-расм. Эксперт тизимнинг умумий таркибий қисмлари

Эксперт тизими ўзининг кичик доирасида мавжуд бўлган билимлардан фойдаланиб, масалани ечиш йўлларини қидиришни аста секинлик билан камайтириб боришдан фойдаланади.

Эксперт тизими ўзининг кичик доирасида мавжуд бўлган билимлардан фойдаланиб, масалани ечиш йўлларини қидиришни аста секинлик билан камайтириб боришдан фойдаланади.

Эксперт тизимларда масалаларни ечишда қуйидагилардан фойдаланилади:

• исботлаш техникасига асосланган ва инкорни инкор қилишдан фойдаланувчи мантиқий хулоса усули;
• киришдаги кўп сонли маълумотлардан объектни аниқлаш учун ечимлар қабул қилиш “дарахти” ни қуришга асосланган таркибий индукция усули;
• экспертлар малакасини қўллашга асосланган эвристик қоидалар усули.