7-маъруза. Баъзи тизимлар ҳАҚида маълумот

Ҳар бир шакл масала турига, қабул қилинаётган ечим ва фойдаланувчининг хусусиятларига қараб қатор камчиликлар ва ютуқларга эга. Узоқ давр давомида хабарлар тили дисплей экранига чиқарилган ёки чоп қилинган ҳисобот ёки хабар бўлган. Энди чиқиш маълумотларининг янги имконияти юзага келди: машина графикаси. У экранда ва қоғозда рангли график тасвирларнинг уч ўлчамли тасвирини яратиш имконини беради. Кўргазмалиликни орттирувчи машина графикасидан фойдаланиш ечим қабул қилишни қўллаш ахборот технологиясида оммавий бўлиб бормоқда.

Фойдаланувчи билимлари – бу фойдаланувчи тизим билан ишлаш жараёнида билиши лозим бўлган маълумотлар. Унга нафақат фойдаланувчининг ҳаракат режаси, балки компьютер томонидан берилаётган дарсликлар, кўрсатмалар, бошқарув маълумотлари ҳам киради.

Фойдаланувчи билимлари – бу фойдаланувчи тизим билан ишлаш жараёнида билиши лозим бўлган маълумотлар. Унга нафақат фойдаланувчининг ҳаракат режаси, балки компьютер томонидан берилаётган дарсликлар, кўрсатмалар, бошқарув маълумотлари ҳам киради.

Ечим қабул қилишни қўллаш тизими интерфейсининг ривожланиши юқорида кўрсатилган учта ташкил этувчининг ривожланишидаги ютуқлари билан аниқланади. Интерфейс қуйидаги имкониятларга эга бўлиши лозим:

• фойдаланувчи танлови билан ечим қабул қилиш жараёнида уларни ўзгартирган ҳолда мулоқотнинг турли шаклларини бошқариш;
• маълумотларни тизимга турли усуллар билан узатиш;
• тизимнинг турли қурилмаларидан турли форматдаги маълумотларни олиш;
• фойдаланувчи билимларини (сўров асосида ёрдам кўрсатиш, кўрсатма бериш) текис қўллаб қувватлаш.

4. Эксперт тизимлар

Сўнгги ўн йилликлар мобайнида сунъий интеллект доирасида олиб борилган изланишлар натижасида янги эксперт тизимлар ёки билимлар инженерияси йўналиши шаклланди. Бу йўналиш масалаларига инсон-экспертлар учун мураккаб бўлган масалаларни ечиш учун билим ва хулоса жараёнларидан фойдаланувчи дастур (қурилма) ларни ишлаб чиқиш ва кузатиш кабилар киради. Эксперт тизимни умумий ҳолда сунъий интеллект тизимлари (СИТ) таркибига киритиш мумкин. Бу тизимлар нафақат берилган жараёнларни бажаради, балки қидириш метажараёнлари асосида янги аниқ масалаларни ечиш жараёнларини қўллайди.