7. Dunyoqarashni shakllantirishda madaniyat mezonlari va umummadaniy dunyoqarashning omillari

1.Ta’lim jarayonining ta’lim berish funksiyasi
–
o‘quvchilarda bilim, ko‘nikma va 
malakalarni shakllantirishdan iborat. 
2.Ta’limning rivojlantiruvchi funksiyasi
ta’lim jarayonida bilimlarni o‘zlashtirish 
jarayonida o‘quvchining rivojlanishi sodir bo‘lishini ifodalaydi 

---

119 
tarbiyalash tashqi omillar (oila, mikromuhit va boshqalar)ning ta’siri tufayli qiyin 
kechadi.
Ta’lim jarayonida shaxsning ma’naviy-axloqiy va estetik tasavvurlari, xulq-atvori 
va dunyoqarashi shakllantiriladi. Ta’limni tarbiyasiz va rivojlanishsiz tasavvur qilib 
boʻlmaydi. Bu uzviylik ta’lim jarayonida maqsad, vazifa, shakl va metodlar, vositalar 
kabi kategoriyalar oʻrtasida oʻzaro aloqani vujudga keltiradi.
2. Didaktikaning asosiy kategoriyalari va didaktik tushunchalar tizimi
Pedagogikaga xos didaktik kategoriyalar
sirasiga quyidagilar kiradi. 
➢
ta’lim – oʻquvchilarga yoki talabaga nazariy bilimlarni berish asosida 
ularda amaliy koʻnikma va malakalarni shakllantirish, ularning bilish qobiliyatlarini 
oʻstirish va dunyoqarashlarini tarbiyalashga yoʻnaltirilgan jarayon;
➢
ta’lim jarayoni – oʻqituvchi va oʻquvchi yoki talabalar oʻrtasida tashkil 
etiluvchi hamda ilmiy bilimlarni oʻzlashtirishga yoʻnaltirilgan pedagogik jarayon; 
➢
bilim olish – idrok etish, oʻrganish, mashq qilish va muayyan tajriba 
asosida xulq-atvor hamda faoliyat koʻnikma, malakalarning mustahkamlanib, mavjud 
bilimlarning takomillashib, boyib borish jarayoni; 
➢
dars – bevosita oʻqituvchi rahbarligida muayyan oʻquvchilar guruhi bilan 
olib boriladigan ta’lim jarayonining asosiy shakli; 
➢
oʻquv fani – ta’lim muassasalarida oʻqitilishi yoʻlga qoʻyilgan hamda 
oʻzida muayyan fan sohasi boʻyicha umumiy yoki mutaxassislik bilim asoslarini 
jamlagan manba; 
➢
ta’lim maqsadi (oʻqish, bilim olish maqsadi) – ta’limning aniq 
yoʻnalishini belgilab beruvchi yetakchi g‘oya;