7. Dunyoqarashni shakllantirishda madaniyat mezonlari va umummadaniy dunyoqarashning omillari

 
Didaktikaning rivojlanish tarixi
: 
Didaktika so‘zi ilk bor nemis 
pedagogi Volfgan Ratke (Ratixiya) 
(1571 – 1635) asarlarida o‘qitish 
san’ati 
sifatida 
ifodalanadi.
Didaktikaning 
asosiy 
ilmiy 
ishlanmasini birinchi marta chex 
pedagogi Yan Amos Komenskiy 
amalga oshirgan. U 1632 yilda chex 
tilida “Buyuk didaktika” asarini 
yozadi, 1633 – 1638 yillarda asarni 
lotin tiliga tarjima qiladi va 1657 yilda 
Amsterdamda 
nashr 
qilinadi. 
Didaktika 
tushunchasini 
Y.A. 
Komenskiy: 
“Hammani 
barcha 
narsaga o‘qitishning universal san’ati” 
shaklida ifodaladi. 
asosiy ustun boʻlib kelgan va talabalar, izlanuvchilarga amaliy maslahat koʻrsata olgan 
deb ayta olaman
36
. 
Pedagoglar fikricha, ta’lim barcha davrlarda ham ijtimoiy hodisa sanaladi. 
Ta’lim shaxs tomonidan ijtimoiy tajribalarning oʻzlashtirilish jarayonini tezlashtiradi, 
uni zarur koʻnikma va malakalar bilan qurollantiradi.
Yan Amos Komenskiy 
Pedagogika 
fani 
shaxsni
rivojlantirishning ikki muhim jihati, uni oʻqitish va tarbiyalashga e’tiborni qaratadi. 
Shu bois didaktika (ta’lim nazariyasi) va tarbiya nazariyasi pedagogika fanining 
muhim tarkibiy qismlari hisoblanadi. Ushbu mavzuda shaxs tomonidan ijtimoiy tajriba 
oʻz ichiga bilimlar, amaliy koʻnikmalar va mahoratni hamda ijodiy faoliyat usullarini 
olishi muhim jihat ekanligi koʻrsatilgan. Koʻrsatilgan ushbu vazifa oʻqitish jarayonida 
hal qilinadi.
Didaktikaning ta’lim nazariyasi sifatidagi taraqqiyoti. 
Didaktika 
– 
pedagogikaning ta’lim, bilim berish jarayoni va oʻqitish nazariyasini umumiy 
qonuniyatlarini oʻrganuvchi mustaqil boʻlimi hisoblanadi. Didaktika yunoncha 
“didasko” soʻzidan olingan boʻlib, “oʻqitish”, “oʻrgatish” ma’nolarini bildiradi. Ta’lim 
36
Aleks Muur. Ta’lim berish vata’lim olish: Pedagogika, ta’lim dasturi va tarbiya. Rutlej. Ikkinchi nashr. 2012. – B. 
(Ikkinchi nusxa uchun so‘z boshida).

---

115