6-mavzu. Sensor tizimi fiziologiyasi

Ko‘zning optik tizimi. Fotokimyoviy jarayonlar.
Ko‘zga kiradigan yorug‘lik nurlari to‘r pardaga tushishdan oldin nur sindiruvchi bir necha yuzalar — shox parda, gavhar va shishasimon tananing oldingi va orqa yuzalaridan o‘tadi.
Nurlarning o‘tadigan yo‘li shox parda, gavhar va shishasimon tana yuzasining nur sindirish ko‘rsatkichlariga va egrilik radiusiga bog‘liq. Ko‘z optik sistemasining nur sindiruvchi kuchini dioptriyalar bilan ifodalash mumkin.
Bir dioptriya (D)— fokus masofasi 100 sm bo‘lgan linzaning nur sindiruvchi kuchidir. Nur sindiruvchi kuch oshganda fokus masofasi kamayadi. Fokus masofasi 50 sm bo‘lganda linzaning nur sindiruvchi kuchi 2 >ga, fokus masofasi 25 sm bo‘lganda nur sindiruvchi kuch 4 ga teng va hokazo.
Uzoqdagi narsalarga qaraganda ko‘z optik sistemasining nur sindiruvchi kuchi umuman 59D chamasida va yaqindagi narsalarga qaraganda 70,5D chamasida bo‘ladi. Shox pardaning nur sindiruvchi kuchi 43,05D gavharning nur sindiruvchi kuchi uzoqdagi narsalarga qaraganda 19,11D va yaqindagi narsalarga qaraganda esa 33,06D ga teng.
Ko‘z muhitlarining nur sindirish koeffitsienti va ko‘zdagi sferik tuzilmalarning egriligi har xil, shuning uchun to‘r pardadagi tasvir kattaligini aniqlash qiyin. Shuni nazarda tutib, bir qancha tadqiqotchilar reduksiyalangan ko‘z degan sodda modeldan foydalanishni taklif etishdi. Bunday soddalashtirilgan modelda nur sindiruvchi hamma muhitlarning nur sindirish ko‘rsatkichi bir xil va sferik yuzasi bitta shox pardadan iborat bo‘ladi; bu modelda gavhar yo‘q. Reduksiyalangan ko‘z modelini yasashda bir-biridan bir oz (0,3 mm) narida yotuvchi ikkita nuqta (ko‘zning uzel nuqtalari) o‘rniga shox parda uchidan 7,15 mm orqada va to‘r pardadan 15 mm oldinda yotuvchi bitta uzel nuqta bo‘lishi mumkin, deb hisoblanadi. To‘r pardada tasvir hosil qilmoq uchun ko‘zdan kechirilayotgan narsaning uchlaridan uzel nuqtaga chiziq tortish va bu chiziqni to‘r parda bilan kesishguncha davom ettirish kerak. Ayni vaqtda narsaning haqiqiy, kichraygan va teskari tasviri to‘r pardaga tushadi