6. kiyimdagi dekor va tanlanadigan materiallar

1-rasm. Qadimgi yunonlar kiyimi
har bir davrning o’ziga xos proportsiyalari, kishi gavdasining go’zallik - estetik timsoli hisoblangan masshtablari, geometrik xajmlari hamda ranglari bo’lgan [4].
Moda jamiyatning sotsial, tarixiy va badiiy rivojini ma`lum darajada aks ettiradi. SHunga ko’ra u mo’ayyan davrning konkret estetik idealini ifodalaydi, deyish mumkin
a v

2- rasm. a - Barokko uslubidagi kiyim (XVII asr)
b - Klassik uslubdagi kiyim (XX asr)

har bir davrdagi sinfiy jamiyatning estetik ideali sinfiy xarakterga ega bo’lgan. Kiyimda bu narsa sinfiy tabaqalanish tarzida namoyon etilgan. Kiyim dastlab kishining ijtimoiy holatini, martabasini belgilab bergan. hukmdor sinflar moda yaratayotganlarida o’z manfaatlarini ko’zlaganlar, kiyim yordamida o’zlarining imtiyozli holatiga diqqatni jalb etganlar. SHuning uchun ham o’tmishdagi kiyimlar, "ish kiyimi" xarakteriga ega bo’lmagan. Kiyim o’z davrining badiiy uslubiga xos jihatlarni mujassamlashtirib, shu davr bilan birga o’zgaradi. Masalan, XVII asrdagi serhasham uslubga bashang, yaltiragan, beso’naqay kiyimlar mos tushgan (2-rasm). XIX asr boshidagi ampir uslubiga ixcham, sipo bichimdagi kiyim juda to’g’ri kelgan [5]. XX asrda kiyimlarning formalari ko’payishi natijasida formaning bajaradigan vazifasiga qarab, kiyimning klassik uslubi, sport va fantaziya uslubi paydo bo’lgan. Klassik uslubdagi kiyim (2-rasm) sipoligi, formasining ixchamligi, detallari juda kamligi, kiyim proportsiyalari kishi gavdasining tabiiy proportsiyalariga mosligi bilan ajralib turadi. Bunday kiyimning asosiy qismlari gavdaning tegishli qismlari ustiga aniq to’g’ri keladi. Klassik uslubda tikilgan kiyim bezaklar bilan deyarli bezatilmaydi.

Sport uslubida tikilgan kiyim (3-rasm) formasining erkinligi, eng bichimining har xilligi, ustidan qoplangan cho’ntaklari, cho’ntak qopqoqlari, belbandlar, koketkalar, bahyalar, to’qa, ilgak, piston, tugma kabi furnituralar mavjudligi bilan ajralib turadi.
"Fantaziy" uslubida tikilgan kiyim (4-rasm) detallar formasining har xilligi va savlatliligi bilan farq qiladi, Uning qismlari g’ayrioddiy, konstruktiv chiziqlari e`tiborni jalb qilmaydi, ko’pincha, halq motivlaridan foydalanilgan bo’ladi.
Kiyim (kostyum)ning uslubini birinchi navbatda uning bichimi belgilaydi. Bichim, birinchidan, elka chizig’i bilan engning formasi o’rtasidagi nisbat bilan va ikkinchidan, kiyimning belgacha uzunlig, yubkaning formasi hamda uzunligi bilan ifodalanadi.
hamma buyumlarning uslub jihatdan yagonaligini saqlash juda muhim. Bir kiyimning o’zida har xil uslubning aralash - quralash bo’lib ketishi ko’zga yaqqol tashlanadi, bunda puxta o’ylab yaratilgaн kompozitsiya ham buziladi [26].