5-мавзу: бозор иқтисодиётининг мазмуни ва белгилари


Бозор иқтисодиётининг субъектлари



Download 204,5 Kb.
bet14/18
Sana21.02.2022
Hajmi204,5 Kb.
#31294
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   18
Bog'liq
Маъруза. Бозор

Бозор иқтисодиётининг субъектлари тадбиркорлар, ишчилар, капитал, қимматбаҳо қоғоз эгалари, тижоратчилар истеъмолчилар бўлиб, бозорда улар сотувчилар ва харидорлар шаклида тенг ҳуқуқли бўлиб, бир-бири билан мақсади, манфаатлари товар ва хизматлар ҳаракатини ташкил этиш шакли ҳамда хусусияти жиҳатдан бир-бири билан узвий равишда боғлангандир.
Иқтисодий адабиётларда бозор иқтисодиётининг субъектлари: уй хўжалиги, фирма (корхона) банк ва давлат (хукумат) дан иборат деб кўрсатилади. Бозор иқтисодиёти субъектлари ўзаро алоқага киришадилар. Ер, иш кучи, капитал ва бошқа восита эгалари уларни корхона фирмаларга сотадилар. Улар ўз навбатида ишлаб чиқариш омилларини ишлатиб, товарлар яратадилар, хизмат кўрсатадилар.
Бозорни савдо-сотиқнинг маълум белги аломатларига қараб кўпгина бўғинларга, қисмларга ажратилиши, табақаланиши бозор сегменти деб аталади.
Сегмент бозорни кичик қисми бўлиб, у ерда харидорлар гуруҳи чекланган ва уларга маълум турдаги товарлар сотилади.
Бозорни сегментларга ажратиш икки нарсага:
а) меҳнат тақсимоти чуқурлашиб, хилма-хил товарлар ишлаб чиқари-лиши ва уларнинг маълум гурух истеъмолчиларга мўлжаллан-ганлиги;
б) истеъмолчиларнинг ижтимоий иқтисодий жиҳатдан табақала-ниши, улар талабини ўзаро фарқланишига боғлиқ.
Бозорни сегментларга ажратиш мезонлари кўп ва хилма-хил:
Ҳудудий ва ижтимоий демографик сегментларга бўлиниши мумкин.
Ҳудудий сегмент: - Аҳолини сони ва зичлиги, транспорт ва алоқа шаҳобчаларининг ривожланиш даражаси, табиий иқлим шароити, тижорат ишининг йўналиши ва хизмат қилиши, ҳудуд иқтисодиётининг умумий аҳволи, инфляция даражаси, бозор инфра-тузилмасининг мавжудлиги ва ривожланишига боғлиқ.
Ижтимоий демографик сегмент – истеъмолчи харидорлар-нинг ёши, жинси, миллий тузилиши, ирқи, аҳолининг таркиби, унда ишловчилар, ўқувчилар, нафақахўрлар, харидорнинг турмуш тарзи, касбкори, (маданият, санъат ходимлари, ёзувчилар, спортчилар, ишчи, деҳқон, ўқувчи, талаба) истеъмолчиларнинг билим даражаси, савиясига қараб бўлади.
Харидорлар истеъмолчиларнинг харид қилиш қобилияти ва хулқ атворига қараб ҳам сегмент-харид қилинган, товарларнинг юқори сифатлиги, хизмат кўрсатиш даражаси, паст нархларда бўлиши, харидорни доимий мижозлиги, товарларга бўлган талабни қондирилишига қараб бўлинади.
Сегментни ташкил этувчи устувор белгилар ҳам мавжуд. Бир сегмент учун аҳолининг харид қобилияти устувор бўлса, бошқа сегмент учун рақобатнинг бор йўқлиги муҳим белги бўлади.
Сегментларга ажратиш муайян товарларга нисбатан ҳам юзага келади. Масалан, пойабзал бозорида ёшлар, ўсмирлар, катталар, эркаклар, аёллар, спортчилар пойабзали бозорларига, костюм бозорида ҳам ёшлар, катталар, ўсмирлар костюмлари уларни размери, бўйи, тўлалиги билан ажралади.
Бозор сегментациясини билиш ва шу асосда товарларни ишлаб чиқарилиши сарф ҳаражатларни камайтиришга ва даромадларни кўпайтиришга имкон яратади.



Download 204,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   18




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish