4-Мавзу. Ислом таълимоти асослари

Исломнинг пайдо бўлишидаги ғоявий муҳит

Биринчидан, араблар миллий онгининг уйғунлиги.

Иккинчидан, ҳанифлар (чинакам эътиқод қилувчилар, ҳақиқат изловчилар) нинг диний ҳаракати ҳам қулай шароит яратган эди.
4.2.2-Чизма

Ханафийликнинг марказий ғоясини – якка худога ишониш, қабила худоларига ва маҳаллий худоларга сиғинишдан воз кечиш ташкил этарди. Ханафийлар арабларни “оғир аҳволдан қутқарувчи халоскор”нинг келишини башорат қиларди.

Арабистон яриморолининг Макка, Мадина, Тоиф, Хайбар сингари бир қанча шаҳарлари орасида Макка карвон йўли марказида жойлашганлиги сабабли унинг ҳамма томони тоғлар билан ўралган, шаҳарни ташқи ҳужумдан ҳимоя қилиш учун дарага соқчилар қўйилишининг ўзи кифоя эди. Каъбага бора-бора араблар Маккани Аллоҳнинг қудрати билан яратилган, муқаддас жой деб баён этган ва айлантирган. Савдо-сотиқ туфайли Макка тараққиётининг ўсишига олиб келди. Аммо Жанубий Арабистонни эгаллаб турган босқинчи ҳабашларнинг 570 йилда Маккага қарши ҳужум қилади, шаҳар аҳолиси шаҳарни ташлаб кетишга ҳаракат қилишади. Аммо қуйидаги 2 муҳим сабаб Маккани ҳужумдан сақлаб қолади:
4.2.3-Чизма
Ҳабашлар ҳужумидан Маккани сақлаб қолган икки сабаб

1. 
   Ҳабашлар ёллаган бадавий араб жангчиларининг муқаддас ҳисобланган Макка ҳудудига қурол билан киришдан бош тортганлар.
   
2. 
   Ҳабашлар қўшинида чечак касали тарқалганлиги
   

Натижада (Қуръоннинг “Фил” сурасида унинг сабаблари аллоҳ қўллаб-қувватлаганлиги баён этилган). Маккадаги қурайш қабиласи шарафли “ал-илоҳи”, худо ёрлақаган қабила номини олди. Макка зодагонлари ичида Абад ал-Муталлиб (Муҳаммад Пайғамбарнинг бобоси) ҳабаш лашкарбошчиси билан учрашганлиги туфайли энг катта обрў қозонди. У ҳабашлардан келган ўлжанинг талай қисмини ўзига олди. Бу йўқсил қабиладошларига хайр-эҳсон қилиш имконини берди. Муҳаммад Пайғамбар аждодлари обрўси баланд бўлганлиги туфайли ҳам бу муҳим роль ўйнайди. Лекин Европага ўтиладиган савдо йўллари қароқчилар туфайли Маккани айланиб ўтишга мажбур бўлган. Натижада Макка зодагонлари судхўрликни кучайтирган. Бундай аҳволдан қутулиш йўли араб қабилаларини бирлаштириш асосида ягона, кучли давлат барпо этиш орқали жаҳон майдонига чиқиш эди. Буни яккахудолик ғояси билангина амалга ошириш эди. Шундай шароитда Ислом дини вужудга келган. Унинг асосчиси кейинчалик Пайғамбар (Расулуллоҳ) деб ном олган Муҳаммад ибн Абдуллоҳ (570-632) бўлди.