3D modellashtirish va raqamli animatsiya

 
Nazorat savollari 
Uchlardagi normallar 
Interpolyatsiya-
langan 
normallardan 
biri 

---

104 
1.
Silliq va g‘adir-budur sirtlarga yorug‘likning tushishida qanday 
holat kuzatiladi? 
2.
Diffuz qaytish deb nimaga aytiladi? 
3.
Shaffof bo‘lmagan sirt deb qanday sirtga aytiladi va uning o‘ziga 
xos jihatlari nimalardan iborat? 
4.
Qanday qaytish modellarini bilasiz va ularni xarakterlab bering. 
5.
Nima uchun sirt normallari va qaytish burchaklarini hisoblashga 
ehtiyoj sezamiz? 
6.
Sirt normalini hisoblashning qanday usullarini bilasiz? 
7.
Silliq qaytish deb nimaga aytiladi? 
8.
Bo‘yashning Guro va Fong usullari orasidagi farqli jihatlarni 
ko‘rsating. 
 
Tayanch iboralar: 
diffuz qaytish, shaffof sirt, noshaffof sirt, 
silliq qaytish, Guro usuli, Fong usuli, sirt normali.
 
4.4. Yorug‘lik va uni modellashtirish. Rang modellari 
 
Yorug‘lik interferensiyasi 
Interferensiya — to‘lqin xossalarining ishonchli asoslaridan 
biri. 
Interferensiya ixtiyoriy tabiatli to‘lqinlar uchun xos. Yorug‘lik 
to‘lqinlari interferensiyasi deb ikkita kogerent to‘lqinlarning qo‘shi-
lishiga aytiladi va buning natijasida fazoning har xil nuqtalarida 
natijaviy yorug‘lik tebranishi kuchayishi yoki susayishi kuzatiladi.
Bir xil chastotaga ega va vaqt bo‘yicha fazalar farqi 
o‘zgarmaydigan to‘lqinlar
kogerent to‘lqinlar
bo‘ladi. 
Lazerlardan boshqa barcha yorug‘lik manbalari kogerent emas. 
Yorug‘lik interferensiyasini kuzatish uchun kogerent yorug‘lik 
taramini hosil qilish lozim. 
Lazerlar paydo bo‘lgunga qadar yorug‘lik interferensiyasini 
kuzatish uchun kogerent taram bir yorug‘lik manbaidan tarqa-
layotgan yorug‘likni ajratib nurlar tashkil qilish yo‘li orqali hosil 
qilingan. Buning uchun tirqish, oyna va prizmalardan foydalanilgan. 
XIX asrning boshida ingliz olimi Tomas Yung yorug‘lik 
interferensiyasini kuzatish tajribasini o‘tkazgan. 

---

105 
Tor tirqishdan o‘tkazilgan yorug‘lik orqasida ekran turgan 
ikkita o‘zaro yaqin joylashgan tirqishga tushirilgan. 
Ekranda ikkita tasma emas, balki oraliqni to‘liruvchi va navbat 
bilan o‘zgarib rang tasmasi hosil bo‘ladi. 
4.19-rasm. Yung tajribasi sxemasi. 
4.20-rasm. Laboratoriya sharoitida interferensiyani kuzatish. 
Yorug‘lik difraksiyasi — kichik tirqishdan o‘tishda 
to‘lqinning to‘g‘ri chiziqli tarqalishdan og‘ishi va kichik to‘siqlarni 
aylanib o‘tishidir. 
EKRAN 

---

106 
4.21-rasm. Difraksiya hodisasini kuzatish. 
Difraksiya hosil bo‘lish sharti:
bu erda, 
d
— tirqish yoki to‘siqning o‘lchami; 
L
— ekrandan 
to‘siqqacha yoki tirqishgacha bo‘lgan masofa. 
Difraksiya yorug‘likning geometrik soya sohasini ham 
egallashiga olib keladi. 
4.22-rasm. Yorug‘lik difraksiyasini kuzatish.