Toshkent Moliya instituti Byudjet hisobi va g’aznachiligi Fakultetining ILXKM-80 guruh talabasi Muxammadqodir Maxmudovning Avstraliya respublikasining inson Kapitalini rivojlanganligini baholash bo’yicha tayyorlagan prezentatsiyasi
Inson kapitalini baholovchi quyidagi indekslar bo’yicha ko’rsatkichlar:
Jahon iqtisodiy forumining Global raqobatbardoshlik indeksi;
BMT rivojlanish dasturining Inson taraqqiyoti (kamoloti) indeksi;
INSEAD xalqaro biznes maktabining Global innovatsion indeksi;
Jahon bankining Inson kapitali indeksi.
Avstraliya davlati global raqobatbardoshlilik indeksida 2019-yilda 16-pog’onani egalladi. Bu o’tkan yilga nisbatan 2 pog’ona tushish hisoblanadi.
Quyidagi jadvalda indeksdagi o’rni yuqori davlatlar va ulaning avvalgi yildagi o’zgarishi
Demak biz ko’rishimiz mumkinki Avstraliyaning reyting pog’onasini tushishida boshqa davlatlarning reyting pog’onasidagi o’sishidan past darajada bo’lganligini ko’rishimiz mumkin.
Avstraliyani global raqobatbardoshlikning 4 ta ko’rsatkichi bo’yicha berilgan baholar
Avstraliya uchun berilgan baholarda shuni ko’rishimiz mumkinki:inson kapitalining o’rni judayam beqiyos lekin so’nggi yilda 2 bandgacha pastlagan, garchi bozor imkoniyatlari va innavatsion eqotizim o’sish tendensiyasiga ega bo’lsada o’rtacha qiymatdan past qiymatga ega
Global raqobatbardoshlik indeksining har bir ko’rsatkichlari darajasi va dunyodagi o’rni
Avstraliyaning global raqobatbardoshligi ijobiy tomoni deganda bizni ko’z oldimizga maqroiqtisodiy barqarorlik va inson kapitalining keltirishimiz kerak. Ammo davlatning tug’ilish koeffitsienti manfiy darjaga yaqinlashgani bilan “labour market” ishchilar bozorini ko’rsatkichlarini pasaytirmoqda. Shuningdek, bozor imkoniyatlari va o’lchamlari bilan ham bir qator muammolar borligini ko’rishimiz mumkin
Inson taraqqiyoti indeksi insonning uchta asosiy o'lchovi bo'yicha uzoq muddatli taraqqiyotni baholash uchun umumiy o'lchovdir rivojlanish: -uzoq va sog'lom hayot, -bilim olish -munosib turmush darajasi
Avstraliya inson taraqqiyoti indeksida 189 ta davlat ichida 0,944 ko’rsatkich bilan 8 pog’onani egalladi
Avstraliyaning Inson taraqqiyoti indeks ko’rsatkichlar hozirgi va avvalgi yillardagi
Avstraliya (ko’k) Qanada (qaymoqrang) AQSH (qizil) davlatlarining inson taraqqiyoti indeksi ko’rsatkichlar 1990-2019-yillar
Biz reyting natijalariga ko’ra bilishimiz mumkinki Avstraliya davlati insonning taraqqiyoti uchun juda qulay davlat hisoblanadi. Garchi 8 o’rinda bo’lsa ham bu davlatning salbiy ko’rsatkichlari yo’qligini anglashimiz mumkin bo’ladi.
Avstraliya INSEAD xalqaro biznes maktabining Global innovatsion indeksida 23 pog’onani egalladi bu bir yil oldingi 2019-yil uchun 1 pog’ona pasyish hisoblanadi
Bu jadvalda ko’k chiziq bilan Avstraliya jigarrang chizig’ bilan reytinggi eng yuqori 10 davlat sariq bilan esa janubi sharq va okeaniya davlatlari bilan ko’rsatkichlar solishtirilgan Avstraliyaning global innovatsion indeksdagi yo’nalishlar bo’yicha ko’rsatkichlari
Biz reyting natijalariga ko’ra bilishimiz mumkinki Avstraliya davlati innavatsion indeks ko’rsatkichlari bilim va texnologiyalarga sarmoyani kamligini va biznesdan qoniqishni pastligini. Muammani hal qilish uchun Bozorda erkinlik yaratib davlatni bozorga kirishini cheklashi yangi tehnologiyalarga yaratishga erkinliklarni oshirish kerak deb hisoblayman.
Ijobiy tomonlarini esa 16-slayddagi jadvaldan bilishimiz mumkinki inson kapitali va infrastruktura yaxshi rivojlangan
Bugun Avstraliyada tug'ilgan bola agar u to'liq ta'lim olsa ulg'ayganida 77 foizga unumdor(poductive) bo'ladi,. Bu Sharqiy Osiyo va Tinch okeani mintaqasi va yuqori daromadli mamlakatlar uchun o'rtacha ko'rsatkichdan yuqori. 2010 va 2020 yillar oralig'ida HCI Avstraliya uchun qiymat 0,75 dan 0,77 gacha ko'tarildi. Keyingi slayda HCI va har bir komponentning vaqt o'tishi bilan qanday rivojlanganligi ko'rsatilgan.
Avstraliyaning inson kapitali indeksi ko’rsatkichlar 1950-2020-yillar
Xulosa o’rnida shuni aytish mumkinki Jahon banki yoki BMT tomonidan yuritiladigan indekslar davlatning imkoniyatlariniqay darajada ekanligini, xato va muvaffaqqiyatli ishlarini ko’rsatib beradi. Davlatlar o’z siyosatini belgilashda shu omillarga yani yuqorida ko’rib chiqqan indekslarimizdagi omillarga etiborlarini qaratishsa albatta xalq farovaon hayot kechiradi, davlat rivojlanadi.