3 бўлим: Шўр ерларда доривор ўсимликларнинг интродукцияси ва биологик хусусиятлари

- Тик ўсувчи ғозпанжа - Лапчатка прямостоячая
(Potentilla erecta (L.) Hampe.).
Ғозпанжа - Rosaceae оиласига мансуб кўп йиллик ўт. Ўсимлик табиатда Шарқий Осиё, Кавказ, Ғарбий Сибир ва Ўрта Осиёнинг намли тупроқларида қалин қоплам ҳосил қилиб ўсади. Тик ўсувчи ғозпанжанинг ер устки қисми ошловчи моддаларга бой бўлиб, буриштирувчи ҳусусиятга эгадир. Ўсимлик-нинг ер усти қисмидан тайёрланган дамлама оғиз бўшлиғи, тиш милклари ва тил ёрилганда доривор восита сифатида ишлатилади [97] (илова – 301-бет).
Шўр тупроқларда ўсимликлар 2 хил усулда, уруғдан ва кўчатдан интродукция қилинди. Уруғдан экилганда, унувчанлик -38,2% ва сақланиш -78,9% ни ташкил этган бўлса, кўчатларнинг кўкарувчанлиги 79,2% ва сақланиши 60,0% ни ташкил қилди. Ўсимликлар 1-вегетация йилидаёқ онтогенезнинг ҳамма босқичларини ўтайди.
Ўсимликлар уруғдан экилганда 1- вегетация давомида асосий пояси 33,2±1,87 см га ўсади ва уларда 10,0±1,51 та барглар ҳосил бўлади. Июл ойининг бошида асосий пояларда 1-тартибли новдалар ҳосил бўлади. Уларнинг сони ўртача 10,8±2,22 та ни, узунлиги 10,91,81 см ни ва барглар сони -4,4±0,40 та ни ташкил этади. Ўсимликлар июл ойида генератив даврга киради. Вегетация охирида бир туп ўсимликда ўртача 29,0±1,92 та шаклланган мевалар ва 11,0±1,58 та пишган мевалар қайд этилган.
Кўчатдан экилган ўсимликларда эса ўсиш ва ривожланиш нисбатан жадал кечади. Вегетация давомида асосий поялар 78,4±2,79 см га ўсади ва уларда 9,4±1,25 та барглар кузатилади. Асосий поядаги ёғочланиш, вегетатив усулда экилган ўсимликларда уруғдан экилган ўсимликларга нисбатан 10,1 см га кам бўлади. Бу кўрсаткич кўчатдан экилган ўсимликларнинг шўрланишга анча чидамли эканлиги кўрсатади. Июн ойида асосий пояларда 5,2±0,73 та 1-тартибли новдалар ҳосил бўлади ва 29,0±1,53 см га ўсади. Кўчатдан экилган ўсимликларнинг генератив даври май ойидан бошланади ва узоқ давом этади. Вегетация охирида бир туп ўсимликда ўртача 42,0±3,42 та шаклланган мевалар ва 57,0±5,12 та пишган мевалар қайд этилди. Кузатишлар давомида олинган маълумотларни солиштирганда, ўсимлик-ларнинг ўсиши ва ривожланиши, ташқи ҳолатига асосланиб, уларнинг ўртача шўрланишга чидамли эканлиги яққол кўринади (3.9 - жадвал).